---

ԿԱՐԳ ԽԱՉԵԼՈՒԹԵԱՆ

Ի վեցերերդ ժամուն ժողովեսցին ի դուռն եկեղեցւոյն եւ կատարեսցեն զկարգ Խաչելութեանն

ՍԱՂՄՈՍ ԼԴ
Կցորդ. Յարեան ի վերայ իմ վկայք չարեաց. զոր ինչ ոչ գիտէի, հարցանէին ցիս:
Փոխ. Դատեա՛, Տէ՛ր, զայնոսիկ, ոյք դատին զիս. մարտի՛ր ընդ այնոսիկ, որ մարտնչին ընդ իս:
Ա՛ռ զզէն եւ զասպար Քո եւ արի՛ յօգնել ինձ. հա՛ն զսուր Քո ընդդէմ հալածչաց իմոց, արգե՛լ զնոսա. եւ ասա Դու ցանձն իմ, թէ՝ «Փրկութիւն քո Ես եմ»:
Ամաչեսցեն եւ յամօթ լիցին, ոյք խնդրէին զանձն իմ. դարձցին յետս եւ ամաչեսցեն, ոյք խորհէին ինձ չար:
Եղիցին նոքա որպէս փոշի առաջի հողմոյ, եւ հրեշտակ Տեառն նեղեսցէ զնոսա:
Եղիցին ճանապարհք նոցա ի խաւար եւ ի գայթակղութիւն, եւ հրեշտակ Աստուծոյ հալածեսցէ զնոսա:
Ի նանիր թաքուցին ինձ որոգայթ յապականութեան իւրեանց եւ ի նանիր նախատեցին զանձն իմ:
Հասցէ ի վերայ նոցա որոգայթ, զոր ոչ գիտացին, եւ որս, զոր թաքուցին, առցէ զոտս նոցա եւ յորոգայթ ի նոյն անկցին:
Այլ անձն իմ ցնծասցէ ի Տէր, ուրախ եղիցի ի փրկութեան Նորա. եւ ամենայն ոսկերք իմ ասասցեն. «Տէ՛ր, ո՞ նման է Քեզ».
Զի փրկեաց զաղքատն ի ձեռաց հզօրի, զաղքատն եւ զտնանկն յայնցանէ, որ յափշտակեն զնա:
Յարեան ի վերայ իմ վկայք չարեաց. զոր ինչ ոչ գիտէի, հարցանէին ցիս:
Հատուցին ինձ չար փոխանակ ընդ բարւոյ, անժառանգել զանձն իմ խորհեցան յորդւոց ի մարդկանէ:
Ես ի նեղել նոցա քուրձ զգենուի, խոնարհ առնէի պահօք զանձն իմ, եւ աղօթք իմ ի ծոց իմ դարձցին:
Որպէս զեղբայր եւ զընկեր՝ այնպէս հաճոյ լինէի, որպէս սգաւոր եւ տրտում՝ այնպէս խոնարհ առնէի:
Ի վերայ իմ ուրախ եղեն եւ ժողովեցան, ժողովեցան յիս տանջանք, եւ ես ոչ ծանեայ. ցրուեցան եւ ոչ զղջացան:
Փորձեցին զիս եւ արհամարհեցին արհամարհանօք, կրճտեցին ի վերայ իմ զատամունս իւրեանց. Տէ՛ր, ե՞րբ տեսցես:
Ի բա՛ց արա զանձն իմ ի խորամանկութենէ նոցա եւ յառիւծուց զմիամօրութիւն իմ:
Խոստովան եղէց Քեզ, Տէ՛ր, յեկեղեցիս մեծս եւ ի ժողովս բազմաց օրհնեցից զՔեզ:
Մի՛ ուրախ եղիցին յիս թշնամիք իմ, ոյք ատէին զիս ի տարապարտուց. ակնարկի առնէին յիս աչօք իւրեանց:
Ընդ իս զխաղաղութիւն խօսէին եւ ինքեանք բարկութեամբ զնենգութիւն խորհէին:
Բացին ի վերայ իմ զբերանս իւրեանց եւ ասացին. «Այո՛, այո՛, տեսին աչք մեր»:
Տեսեր, Տէ՛ր, եւ մի՛ լռեր. Տէ՛ր, մի՛ ի բացեայ առներ յինէն:
Զարթի՛ր եւ հայեա՛ց, Տէ՛ր, յիրաւունս իմ, Աստուա՛ծ իմ եւ Տէ՛ր իմ, ի դատաստանս իմ. եւ իրա՛ւ արա ինձ ըստ արդարութեան Քում, Տէ՛ր Աստուած իմ:
Մի՛ ուրախ եղիցին յիս թշնամիք իմ եւ մի՛ ասասցեն ի սիրտս իւրեանց, թէ՝ «Վա՛շ վա՛շ անձանց մերոց, զի ընկլուզաք զնա»:
Ամաչեսցեն եւ յամօթ լիցին, ոյք խնդային ընդ չար իմ. զգեցցին զամօթ եւ զանարգանս, ոյք մեծաբանէին ի վերայ իմ:
Ցնծասցեն եւ ուրախ լիցին ի Քեզ ամենեքեան, ոյք կամին ընդ արդարութիւն իմ:
Ասասցեն յամենայն ժամ՝ մեծ է Աստուած, ոյք կամին զխաղաղութիւն ծառայի Քո:
Լեզու իմ խօսեսցի զարդարութիւն Քո, զօրհանապազ զգովութիւնս Քո:



Աղօթք, հարդերձ սաղմոսելով, զՏէր աղաչեսցուք: (Երիցս կրկնեա՛)
Եւ եւս խաղաղութեան զՏէր աղաչեսցուք. ընկա՛լ, կեցո՛ եւ ողորմեա՛:
Օրհնութի՜ւն եւ փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՍԱՂՄՈՍ ԼԷ
Կցորդ. Ես ի տանջանս պատրաստ եմ, եւ ցաւք իմ առաջի իմ են յամենայն ժամ:
Փոխ. Տէ՛ր, մի՛ սրտմտութեամբ Քով յանդիմաներ զիս եւ մի՛ բարկութեամբ Քով խրատեր զիս:
Զի նետք Քո հարան յիս, եւ յիս հաստատեցաւ ձեռն Քո:
Ոչ գոյ բժշկութիւն մարմնոյ իմոյ յերեսաց բարկութեան Քո:
Ոչ է խաղաղութիւն ոսկերաց իմոց յերեսաց մեղաց իմոց:
Անօրէնութիւնք իմ բարձրացան քան զգլուխ իմ, որպէս բեռն ծանր ծանրացան ի վերայ իմ:
Նեխեցան եւ փտեցան վէրք իմ յերեսաց անզգամութեան իմոյ:
Տառապեցայ եւ խոնարհ եղէ յոյժ, զօրհանապազ տրտում գնայի, զի անձն իմ լի եղեւ չարչարանօք, եւ ոչ գոյ բժշկութիւն մարմնոյ իմոյ:
Չարչարեցայ եւ խոնարհ եղէ մինչեւ յոյժ, մռնչէի առ հեծութեան սրտի իմոյ:
Տէ՛ր, առաջի Քո է ամենայն ցանկութիւն իմ, եւ հեծութիւն իմ ի Քէն ոչ ծածկեցաւ:
Սիրտ իմ խռովեցաւ յիս, եւ եթող զիս զօրութիւն իմ, լոյս աչաց իմոց՝ եւ այս ոչ եղեւ ընդ իս:
Բարեկամք իմ եւ մերձաւորք իմ առաջի իմ մերձեցան եւ կացին, եւ մերձաւորք իմ հեռի եղեն յինէն:
Բռնադատէին զիս եւ խնդրէին զանձն իմ. ոյք խնդրէին չար ի վերայ իմ, խօսեցան զանօրէնութիւն եւ զնենգութիւն զօրհանապազ խորհեցան:
Այլ ես՝ որպէս խուլ, զի ոչ լսէ, որպէս համր, որ ոչ բանայ զբերան իւր:
Եղէ ես որպէս մարդ, որ ոչ լսէ, եւ ոչ գոն խօսք ի բերան նորա:
Ես ի Քեզ, Տէ՛ր, յուսացայ, եւ դու լուիցես ինձ, Տէ՛ր Աստուած իմ:
Ասացի, թէ՝ «Մի՛ ուրախ եղիցին յիս թշնամիք իմ». ի սասանել ոտից իմոց ի վերայ իմ մեծամեծս խօսեցան:
Ես ի տանջանս պատրաստ եմ, եւ ցաւք իմ առաջի իմ են յամենայն ժամ:
Զանօրէնութիւնս իմ պատմեցից եւ հոգացայց վասն մեղաց իմոց:
Իսկ արդ, թշնամիք իմ կենդանի են եւ զօրացեալ են քան զիս, եւ բազումք էին, ոյք ատէին զիս ի տարապարտուց,
Ոյք հատուցին ինձ չար փոխանակ ընդ բարւոյ, չարախօսէին զինէն, զի ես երթայի զհետ արդարութեան:
Մի՛ թողուր զիս, Տէ՛ր, Աստուա՛ծ իմ, եւ մի՛ ի բացեայ առներ յինէն. հայեա՛ց յօգնել ինձ, Տէ՛ր փրկութեան իմոյ:



Աղօթք, հարդերձ սաղմոսելով, զՏէր աղաչեսցուք: (Երիցս կրկնեա՛)
Եւ եւս խաղաղութեան զՏէր աղաչեսցուք. ընկա՛լ, կեցո՛ եւ ողորմեա՛:
Օրհնութի՜ւն եւ փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՍԱՂՄՈՍ Խ
Կցորդ. Մտանէր տեսանել զնանրութիւն, խօսէր ի սրտի իւրում եւ ժողովէր զանօրէնութիւնս յանձն իւր:
Փոխ. Երանի՜ որ խորհի զաղքատն եւ զտնանկն. յաւուր չարի փրկէ զնա Տէր:
Տէր փրկէ զնա եւ կեցուցանէ, երանելի առնէ զնա ի վերայ երկրի եւ ոչ մատնէ զնա ի ձեռս թշնամեաց իւրոց:
Տէր օգնական է նմա ի մահիճս ցաւոց իւրոց, զամենայն անկողինս նորա դարձուցանէ ի հիւանդութենէ նորա:
Ես ասացի. «Տէ՛ր, ողորմեա՛ ինձ, բժշկեա՛ զանձն իմ, ես մեղայ Քեզ»:
Թշնամիք իմ ասացին ինձ չար. «Ե՞րբ իցէ, զի մեռցի, եւ կորիցէ անուն նորա»:
Մտանէր տեսանել զնանրութիւն, խօսէր ի սրտի իւրում եւ ժողովէր զանօրէնութիւնս յանձն իւր:
Արտաքս ելանէր եւ զնոյն խօսէր. զինէն շշնջէին ամենայն թշնամիք իմ:
Խորհեցան չար ի վերայ իմ, բան անօրէնութեան եդին ի վերայ իմ.
«Միթէ որ ննջիցէն, այլ ո՞չ եւս յաւելուցու յառնել». քանզի եւ այրն խաղաղութեան իմոյ, յոր եւ եսն յուսացայ,
Որ ուտէր զհաց իմ, յաճախեաց առնել ինձ խաբէութիւն:
Այլ Դու, Տէ՛ր, ողորմեա՛ ինձ, կանգնեա՛ զիս, եւ հատուցից նոցա:
Յայսմ ծանեայց, թէ հաճեցար ընդ իս, զի մի՛ ուրախ եղիցին յիս թշնամիք իմ.
Այլ զիս յամբծութեան իմում ընկալար եւ հաստատեցեր զիս առաջի Քո յաւիտեան:
Օրհնեա՜լ Տէր Աստուած Իսրայելի յաւիտեանս յաւիտենից. եղիցի, եղիցի:



ՍԱՂՄՈՍ ԻԱ
Կցորդ. Բաժանեցին զհանդերձս իմ ի մէջ իւրեանց եւ ի վերայ պատմուճանի իմոյ վիճակս արկանէին:
Փոխ. Աստուա՛ծ, Աստուա՛ծ իմ, նայեա՛ց առ իս. ընդէ՞ր թողեր զիս, հեռի եղեր ի փրկութենէ իմմէ վասն բանից յանցանաց իմոց:
Աստուա՛ծ իմ, ի տուէ կարդացի առ Քեզ, եւ ինձ ոչ լուար. ի գիշերի՝ եւ ինձ ոչ անսացեր:
Դու ի սուրբս բնակեալ ես, գովեա՛լդ յԻսրայելի:
Ի Քեզ յուսացան հարքն մեր, յուսացան ի Քեզ, եւ փրկեցեր զնոսա:
Առ Քեզ աղաղակեցին եւ կեցին, ի Քեզ յուսացան եւ ոչ ամաչեցին:
Այլ ես որդն եմ եւ ոչ եմ մարդ, նախատինք մարդկան եւ արհամարհանք ժողովրդոց:
Ամենեքեան, որ տեսանէին զիս, արհամարհէին զինեւ, խօսէին շրթամբք եւ շարժէին զգլուխս իւրեանց.
«Յուսացաւ ի Տէր, եւ փրկեսցէ զնա, կեցուսցէ զնա, զի կամի զնա»:
Դու ես, որ հաներ զիս յարգանդէ, յոյս իմ ի ստեանց մօր իմոյ:
Ի քեզ անկայ ես յարգանդէ, յորովայնէ մօր իմոյ. Դու ես Աստուած իմ:
Մի՛ ի բացեայ առներ յինէն, զի նեղութիւնք մերձեալ են, եւ ոչ ոք է, որ օգնէ ինձ:
Շուրջ եղեն զինեւ զուարակք բազումք, եւ ցուլք գէրք պաշարեցին զիս:
Բացին ի վերայ իմ զբերանս իւրեանց որպէս առիւծ, զի մռնչէ եւ յափշտակէ:
Ես որպէս զջուր հեղայ, եւ ցրուեցան ամենայն ոսկերք իմ, եւ եղեւ սիրտ իմ որպէս մոմ հալեալ ի մէջ որովայնի իմոյ:
Չորացաւ որպէս խեցւոյ զօրութիւն իմ, լեզու իմ ի քիմս իմ կցեցաւ, եւ ի հող մահու իջուցին զիս:
Շուրջ եղեն զինեւ շունք բազումք, եւ ժողովք չարաց պաշարեցին զիս:
Ծակեցին զձեռս իմ եւ զոտս իմ եւ թուեցին զամենայն ոսկերս իմ. նոքա հայեցան եւ տեսին զիս:
Բաժանեցին զհանդերձս իմ ի մէջ իւրեանց եւ ի վերայ պատմուճանի իմոյ վիճակս արկանէին:
Դու, Տէ՛ր, մի՛ հեռի առներ զօգնականութիւն Քո յինէն եւ, Տէ՛ր, յօգնել ինձ նայեա՛ց:
Փրկեա՛ ի սրոյ զանձն իմ եւ ի ձեռաց շանց զմիամօրութիւն իմ:
Փրկեա՛ զիս ի բերանոյ առիւծու, յեղջերէ միեղջերւոյ զխոնարհութիւն իմ:
Պատմեցից զանուն Քո եղբարց իմոց, ի մէջ եկեղեցւոյ օրհնեցից զՔեզ:
Երկիւղա՛ծք Տեառն, օրհնեցէ՛ք զՏէր. ամենայն զաւակն Յակոբեան փառաւոր արասցեն զՆա:
Երկիցէ ի Տեառնէ ամենայն զաւակն Իսրայելի, զի ոչ արհամարհեաց եւ ոչ անարգեաց Տէր զաղօթս աղքատին եւ ոչ դարձոյց զերեսս Իւր յինէն, այլ ի կարդալ իմում առ Նա լուաւ ինձ:
Ի Քէն է գովութիւն իմ, յեկեղեցիս մեծս օրհնեցից զՔեզ:
Զուխտս իմ կատարեցից առաջի ամենայն երկիւղածաց Նորա:
Կերիցեն տնանկք եւ յագեսցին, օրհնեսցեն զՏէր, ոյք խնդրեն զՆա:
Կեցցեն սիրտք նոցա յաւիտեանս յաւիտենից, յիշեսցեն եւ դարձցին առ Տէր ամենայն ծագք երկրի:
Երկիր պագցեն Նմա ամենայն տոհմք ազանց, զի Տեառն է արքայութիւն, եւ Նա տիրէ ի վերայ ամենայն հեթանոսաց:
Կերան եւ երկիր պագին Նմա ամենայն պարարտք երկրի. առաջի Նորա անկցին ամենեքեան, որ իջանեն ի հող:
Անձն իմ Նովաւ կեայ, եւ զաւակ իմ ծառայեսցէ Նմա:
Պատմեսցի զՏեառնէ ազգի, որ գալոցն է. պատմեսցեն զարդարութիւն Նորա ժողովրդեան, որ ծնանելոցն իցէ, զոր արար Տէր:



ՍԱՂՄՈՍ Լ
Կցորդ. Ի ձեռս Քո յանձն առնեմ զհոգի իմ:
Փոխ. Ի Քեզ, Տէ՛ր, յուսացայ, մի՛ ամաչեցից յաւիտեան. յարդարութեան Քում փրկեա՛ եւ ապրեցո՛ զիս:
Խոնարհեցո՛ առ իս զունկն Քո, վաղվաղեա՛ կեցուցանել զիս:
Լե՛ր իմ, Աստուա՛ծ, պաշտպան եւ տուն ապաւինի ապրեցուցանել զիս, զի հզօրիչ իմ եւ ապաւէն իմ Դու ես:
Վասն անուան Քո առաջնորդեցեր ինձ եւ սնուցեր զիս եւ հանցես զիս յորոգայթէ յայսմանէ, որ թաքուցաւ ինձ:
Դու ես պաշտպան իմ, Տէ՛ր, եւ ի ձեռս Քո յանձն առնեմ զհոգի իմ:
Փրկեցեր զիս, Տէ՛ր Աստուած, ճշմարտութեամբ Քով. ատեցեր զայնոսիկ, որ պահեն զերկիւղ ի սնոտիս:
Ես ի Տէր յուսացայ. ցնծացայց եւ ուրախ եղէց ի փրկութեան Քում:
Հայեցար ի խոնարհութիւն իմ եւ փրկեցեր ի վշտաց զանձն իմ. եւ ոչ մատնեցեր զիս ի ձեռս նեղչաց իմոց եւ կացուցեր յանդորրու զոտս իմ:
Ողորմեա՛ ինձ, Տէ՛ր, զի նեղեալ եմ ես. խռովեցաւ ի սրտմտութենէ ակն իմ, անձն իմ եւ փոր իմ:
Պակասեցան ի ցաւոց կեանք իմ եւ ամք իմ յոգւոց ելանելոյ:
Աղքատացաւ ի տկարութենէ զօրութիւն իմ, եւ ոսկերք իմ խռովեցան:
Քան զամենայն թշնամիս իմ եղէ ես նախատ դրացեաց իմոց յոյժ, ահ եւ երկիւղ ծանօթից իմոց:
Ամենեքեան, ոյք տեսանէին զիս, արտաքս փախչէին յինէն:
Մոռացեալ եղէ ես որպէս մեռեալ ի սրտէ եւ եղէ ես որպէս զանօթ կորուսեալ:
Զի լուայ ես զբամբասանս բազմաց, ոյք շուրջ էին զինեւ, ի ժողովել նոցա ի միասին՝ առնուլ զանձն իմ խորհեցան, այլ ես ի Քեզ, Տէ՛ր, յուսացայ:
Ասացի. «Դու ես Աստուած իմ, եւ ի ձեռս Քո է ժառանգութիւն իմ»:
Փրկեա՛ զիս ի ձեռաց թշնամեաց իմոց եւ ի հալածչաց իմոց:
Երեւեցո՛ զերեսս քո ի ծառայս Քո, ապրեցո՛ զիս, Տէ՛ր, ըստ ողորմութեան Քում. Տէ՛ր, մի՛ յամօթ եղէց, զի կարդացի առ Քեզ:
Ամաչեսցեն ամպարիշտք եւ իջցեն ի դժոխս. եւ համր եղիցին շրթունք նենգաւորք, ոյք խօսէին զարդարոյ զանիրաւութիւն յամբարտաւանութեան եւ յանգոսնել իւրեանց:
Ո՜րպէս զի բազում է ողորմութիւն քաղցրութեան Քո, Տէ՛ր, զոր պահեցեր երկիւղածաց Քոց:
Արարեր դու այնոցիկ, ոյք յուսացեալ են ի Քեզ, առաջի որդւոց մարդկան:
Ամրացուցեր զնոսա ի ծածկոյթ երեսաց Քոց ի խռովութենէ մարդկան:
Ծածկեցեր զնոսա ի խորանի Քում ի հակառակութենէ լեզուաց:
Օրհնեալ է Տէր, զի սքանչելի արար զողորմութիւն Իւր ինձ ի քաղաք ամուր:
Ես ասացի ի զարմանալ իմում, թէ՝ «Ընկեցայ ուրեմն յերեսաց աչաց Քոց»:
Վասն այսորիկ լուար ձայնի աղօթից իմոց յաղաղակել իմում առ Քեզ:
Սիրեցէ՛ք զՏէր, ամենայն սո՛ւրբք Նորա, զի ստուգութիւն խնդրէ Տէր եւ հատուցանէ այնոցիկ, որ առաւել առնեն զամբարտաւանութիւն:
Քաջալերեցարո՛ւք, եւ զօրասցին սիրտք ձեր, ամենեքեա՛ն, ոյք յուսացեալ էք ի Տէր:



ԵՐԳ ՄԵԾԻ ՈՒՐԲԱԹՈՒ ՑԵՐԵԿԻՆ
տեառն Ներսեսի

Նորոգո՛ղ տիեզերաց,
Որ զգեցուցեր մեզ լոյս փառաց,
Արկեր զՔեւ ի զինուորաց
Քղամիդ կարմիր նախատանաց.
Մերկեա՛ յինէն զքուրձ մեղաց՝
Զտրտմագինն արեամբ ներկած,
Եւ զգեցո՛ զուրախալին
Զպատմուճանն իմ զառաջին:

Երկնաւոր Թագաւորիդ
Ի ծունր իջեալ՝ խաղ առնէին,
Ծածկեալ զգլուխդ կռփէին
Եւ եղեգամբ հարկանէին.
Եւ զիմ անկեալ մինչ ի գետին՝
Ի հնազանդել կամաց չարին,
Մի՛ թողուցուս խաղալ սովին,
Այլ կանգնեսցես զիս վերստին:

Րամեալ բոլորդ Քո մարմին՝
Յետ վճռոյ դատաւորին
Սաստիկ էառ զհարուած գանին
Վասն գանից նախաստեղծին.
Զիս, որ յոտից մինչեւ ցգլուխ
Ցաւօք նեղիմ անհնարին,
Առողջացո՛ դարձեալ կրկին
Որպէս շնորհօք յաւազանին:

Սրբափայլ պճնեալ զարդուն,
Զոր զգեցուցեր Ահարոնին,
Փոխան պսակ ի փշոց եդին
Մշակք այգւոյն Իսրայելին.
Զփուշ մեղաց հանցես յինէն,
Զոր յիս եհար իմ թշնամին,
Եւ ողջացո՛ զխայթուած վիրին,
Զի սպիք մեղացն ջնջեսցին:


ՍԱՂՄՈՍ ԿԸ
Կցորդ. Ետուն ի կերակուր ինձ լեղի եւ ի ծարաւ իմ արբուցին ինձ քացախ:
Փոխ. Կեցո՛ զիս, Աստուա՛ծ, զի հասին ջուրք յանձն իմ. ընկլայ ես ի խորս անդնդոց, ուր ոչ գոյ ինձ հանգիստ:
Եկի ես ի խորս ծովու, եւ շրջանք ընկղմեցին զիս:
Վաստակեցի ես առ աղաղակել, կերկերեցաւ կոկորդ իմ:
Նուաղեցին աչք իմ առ յուսալ ինձ առ Տէր Աստուած իմ:
Բազում եղեն քան զհեր գլխոյ իմոյ, ոյք ատէին զիս ի տարապարտուց:
Զօրացան յիս թշնամիք իմ եւ ատելիք իմ ի նանիր. ինչ զոր ոչ յափշտակեալ էր, տուժէի նոցա:
Աստուա՛ծ, Դու ծանեար զանզգամութիւն իմ, եւ յանցանք իմ ի Քէն ոչ ծածկեցան:
Մի՛ ամաչեսցեն վասն իմ, որ համբերեն Քեզ, Տէ՛ր, Տէ՛ր զօրութեանց. մի՛ պատկառեսցեն վասն իմ, ոյք խնդրեն զՔեզ, Աստուա՛ծ Իսրայելի:
Վասն Քո համբերի նախատանաց, եւ ծածկեաց ամօթ զերեսս իմ:
Օտար եղէ ես յեղբարց իմոց եւ հիւր որդւոց մօր իմոյ:
Նախանձ տան Քո եկեր զիս, նախատինք նախատչաց Քոց անկան ի վերայ իմ:
Խոնարհեցուցի պահօք զանձն իմ, եւ եղեն ինձ այս նախատինք. արարի զհանդերձս իմ քուրձ եւ եղէ յառակ նոցա:
Զինէն խորհէին, ոյք նստէին առ դրունս. զիս այպն առնէին, ոյք ըմպէին գինի:
Ես յաղօթս կայի առ Քեզ, Տէ՛ր, ի ժամանակ ընդունելի:
Աստուա՛ծ, ի բազում ողորմութեան Քում լո՛ւր ինձ ի ճշմարտութիւն փրկութեան Քո:
Ապրեցո՛ զիս ի կաւոյ, զի մի՛ ընկլայց, ապրեցայց ես յատելեաց իմոց եւ ի խորոց ջուրց բազմաց:
Մի՛ ընկլցեն զիս պտոյտք ջուրց, եւ մի՛ ընկղմեսցեն զիս անդունդք խորոց. եւ ջրհոր մի՛ կափուսցէ զբերան իւր ի վերայ իմ:
Լո՛ւր ինձ, Տէ՛ր, զի քաղցր է ողորմութիւն Քո, ըստ բազում գթութեան Քում հայեա՛ց յիս եւ մի՛ դարձուցաներ զերեսս Քո ի ծառայէ Քումմէ, զի նեղեալ եմ ես. վաղվաղակի լո՛ւր ինձ:
Հայեա՛ յանձն իմ եւ փրկեա՛ զիս եւ վասն թշնամեաց իմոց ապրեցո՛ զիս,
Զի Դու գիտես զնախատինս իմ, զամօթ իմ եւ զպատկառանս իմ:
Առաջի Քո են ամենայն նեղիչք անձին իմոյ. նախատանաց համբեր սիրտ իմ եւ թշուառութեան:
Ակն ունէի, թէ ո տրտմեսցի ընդ իս, եւ ոչ ոք էր. եւ մխիթարիչ ինձ ոք ոչ գտաւ:
Ետուն ի կերակուր ինձ լեղի եւ ի ծարաւ իմ արբուցին ինձ քացախ:
Եղիցին սեղանք նոցա առաջի նոցա յորոգայթ՝ ի հատուցումն եւ ի գայթակղութիւն:
Խաւարեսցին աչք նոցա, զի մի՛ տեսցեն, եւ զթիկունս նոցա հանապազ կորացո՛:
Արկցես ի վերայ նոցա զբարկութիւն Քո, եւ սրտմտութիւն բարկութեան Քո հասցէ ի վերայ նոցա:
Եղիցին բնակութիւնք նոցա աւերակ, եւ ի յարկս նոցա մի՛ ոք իցէ, որ բնակիցէ.
Զի զոր Դուն հարեր, հալածեցին եւ ի վէրս ցաւոց իմոց յաւելին:
Դի՛ր զմեղս ի վերայ մեղաց նոցա, զի մի՛ մտցեն յարդարութիւն Քո:
Ջնջեսցին նոքա ի դպրութենէ Քումմէ կենաց, եւ ընդ արդարս Քո մի՛ գրեսցին:
Աղքատ եւ ցաւած եմ ես. փրկութիւն Քո, Աստուա՛ծ, ընկալցի զիս:
Օրհնեցից զանուն Աստուծոյ իմոյ օրհնութեամբ եւ բարձր արարից զՆա գովութեամբ:
Հաճոյ եղիցի Աստուծոյ քան զորթ մատաղ, որ բերէ զեղջիւրս եւ զկճղակս:
Տեսցեն աղքատք եւ ուրախ եղիցին. խնդրեցէ՛ք զԱստուած, եւ կեցցեն անձինք ձեր,
Զի լուաւ Տէր տնանկաց եւ զկապեալս Իւր ոչ արհամարհեաց:
Օրհնեսցեն զՆա երկինք եւ երկիր, ծով եւ ամենայն, որ զեռայ ի նոսա:
Աստուած փրկէ զՍիոն, եւ շինեսցին քաղաքք Հրէաստանի. շինեսցեն, բնակեսցեն եւ ժառանգեսցեն ի նմա:
Զաւակ ծառայից Քոց հաստատեսցի անդ, եւ ոյք սիրեն զանուն Քո, բնակեսցեն ի նմա:



ԵՐԳ
նորին տեառն Ներսեսի

Ետուն ըմպել Քեզ զլեղին
Եւ զքացախն ի ծարաւին.
Արբեր կամաւ, զի քաղցրասցին
Ճաշակք պտղոյն դառնագունին:
Զդառնութիւն թիւնաւորին,
Զոր ի մասունս հոգւոյս արկին,
Հերքեա՛ ի բաց հանդերձ սովին,
Եւ քաղցրասցի սէր Քո ի սմին:

Ստեղնեալ ծառոյ մահաբերին՝
Այնմ, որ բուսաւ ի մէջ դրախտին,
Փոխան բարձեր զփայտ խաչին,
Ի Գողգոթա հաներ տեղին:
Զիմ առ ի մեղս անկեալ զոգի
Եւ ծանրագոյն բարձող բեռին
Բա՛րձ ի յուսոյդ ըստ ոչխարին,
Հա՛ն ի յերկինս յուխտեալ տեղին:

Ի յուրբաթու ժամ երրորդին
Բեւեռեցար, Տէ՛ր, ի խաչին,
Լուծեր զկապանս նախաստեղծին
Եւ կապեցեր զթշնամին:
Զիս ամրացո՛ ընդ հովանեաւ
Կենդանարար Քո նշանին
Եւ ի ծագելն յարեւելից
Լուսաւորեա՛ լուսով նորին:

Էրանեալ աւազակին
Բացեր զդուռն Ադին դրախտին.
Ըստ հաւատոյ սրտի նորին
Կատարեցեր զխնդրելին:
Տո՛ւր եւ ինձ, Տէ՛ր, ընդ նմին
Լսել զնոյն պատասխանին.
«Այսօր ընդ Իս իցես յԱդին՝
Ի հայրենիս քո առաջին»:


ՍԱՂՄՈՍ ՃԱ
Կցորդ. Եղէ ես որպէս բու յաւերակի, տքնեցայ եւ եղէ ես որպէս ճնճղուկ միայն ի տանիս:
Փոխ. Տէ՛ր, լո՛ւր աղօթից իմոց. աղաղակ իմ առ Քեզ եկեսցէ, մի՛ դարձուցաներ զերեսս Քո յինէն:
Յաւուր նեղութեան իմոյ խոնարհեցո՛ առ իս զունկն Քո. յորում աւուր կարդամ առ Քեզ, վաղվաղակի լո՛ւր ինձ:
Սպառեցան որպէս ծուխ աւուրք իմ, եւ ոսկերք իմ որպէս խռիւ չորացան:
Հարաւ որպէս խոտ եւ ցամաքեցաւ սիրտ իմ, մոռացայ ուտել զհաց իմ ի ձայնէ հեծութեան իմոյ:
Կցեցաւ ոսկր իմ ի մարմին իմ, նմանեցայ ես հաւալսան յանապատի:
Եղէ ես որպէս բու յաւերակի, տքնեցայ եւ եղէ ես որպէս ճնճղուկ միայն ի տանիս:
Նախատեցին զիս թշնամիք իմ զօրհանապազ, եւ գովիչք իմ ինեւ երդնուին:
Զմոխիր որպէս զհաց կերայ եւ զըմպելին իմ արտասուօք խառնեցի
Յերեսաց բարկութեան սրտմտութեան Քո, զի Դու բարձրացուցեր եւ խոնարհեցուցեր զիս:
Աւուրք իմ որպէս հովանի անցին, եւ ես որպէս խոտ ցամաքեցայ:
Դու, Տէ՛ր, յաւիտեան կաս, եւ յիշատակ քո ազգէ մինչեւ յազգ:
Դու յարուցեալ գթասցիս ի վերայ Սիոնի. ժամանակ գթալոյ նորա, հասեալ է ժամ:
Հաճեցան ծառայք Քո ընդ քարինս նորա. եւ ի հողս նորա գթասցին:
Երկիցեն հեթանոսք յանուանէ Քումմէ, եւ ամենայն թագաւորք երկրի՝ ի փառաց Քոց:
Շինէ Տէր զՍիոն եւ երեւեսցի փառօք Իւրովք ի Նմա:
Հայեցաւ Նա յաղօթս խոնարհաց եւ ոչ արհամարհեաց զխնդրուածս նոցա:
Գրեսցի այս յազգ յայլ. ժողովուրդ, զոր ստացեալ է, օրհնեսցէ զՏէր:
Հայեցաւ Նա ի բարձանց ի սրբութենէ Իւրմէ. Տէր յերկնից յերկիր հայեցաւ՝
Լսել զհեծութիւն կապելոց եւ արձակել զորդիս մահապարտաց,
Պատմել ի Սիոն զանուն Տեառն եւ զօրհնութիւնս Նորա յԵրուսաղէմ,
Ժողովել ժողովրդոց ի միասին եւ թագաւորաց ծառայել Տեառն:
Պատասխանի ետ Նմա ի ճանապարհի զօրութեան իւրոյ. «Զնուազութիւն աւուրց իմոց ասա՛ ինձ եւ մի՛ հաներ զիս ի կէս աւուրց իմոց, զի ազգէ յազգ են ամք Քո»:
Ի սկզբանէ, Տէ՛ր, զհիմունս երկրի հաստատեցեր, եւ գործք ձեռաց Քոց երկինք են:
Նոքա անցանեն, եւ Դու կաս եւ մնաս յաւիտեան:
Ամենեքեան որպէս զձորձս մաշեսցին. որպէս վերարկուս փոխեսցես զնոսա, եւ փոխեսցին.
Բայց Դու նոյն իսկ ես, եւ ամք Քո ոչ անցանեն: Որդիք ծառայից Քոց բնակեսցեն ի նմա, եւ զաւակի նոցա յաւիտեան յաջողեսցի:



ԵՐԳ
նորին տեառն Ներսեսի

Բարբառելով զԷլի Էլին՝
Հիմունք երկրի տատանէին,
Եւ վարագոյր հին օրինին
Վերուստ ի վայր պատառէին:
Արդ, ընդ վիմացն, որ շարժէին,
Շարժեա՛ զանշարժ սիրտս ի բարին,
Ընդ պատառել վարագուրին
Զիմ պատառեա՛ զգիր պարտին:

Արեգական լոյս քող արկեալ՝
Խաւարանայր միջօրէին,
Եւ գերեզմանք բանային,
Մարմինք սրբոցն յառնէին:
Ընդ խաւարել լուսաւորացն
Մաքրեա՛ յինէն զգործ խաւարին.
Ընդ մեռելոցն, որք յառնէին,
Կանգեա՛ զմեղօք մեռեալ հոգիս:

Նոր սիրոյ պատուիրանին
Գործով լցող եղեր բանին՝
Աղօթելով առ Հայր յերկինս
Թողուլ զմեղս, որ ի խաչին:
Ինձ, որ հոգւովս հաւատացեալ
Երկրպագեմ Քեզ, Միածի՛ն,
Թո՛ղ զլուծումն հրամանին,
Մի՛ յիշեսցին մեղքն առաջին:

Սարսեցին սանդարամետք
Ի յաւանդել առ Հայր զհոգիդ,
Որ ի դժոխս իջեր ներքին՝
Ի բանտ մահու եւ խաւարին.
Կապեալ զիշխանն մահածին՝
Հաներ զհոգիսն, որ ի բանտին.
Եւ զիս հանցես, Տէ՛ր, ընդ նոսին
Բանտէ մեղաց աղջամղջին:


ՍԱՂՄՈՍ ՃԽԲ
Կցորդ. Անձն իմ որպէս զերկիր ծարաւի է առ Քեզ. վաղվաղակի լո՛ւր ինձ, Տէ՛ր, զի նուաղեաց յինէն հոգի իմ:
Փոխ. Տէ՛ր, լո՛ւր աղօթից իմոց, ո՛ւնկն դիր խնդրուածաց իմոց ճշմարտութեամբ Քով:
Լո՛ւր ինձ արդարութեամբ Քով եւ մի՛ մտաներ ի դատաստան ընդ ծառայի Քո, զի ոչ արդարանայ առաջի Քո ամենայն կենդանի:
Հալածեաց թշնամին զանձն իմ, խոնարհ արար յերկիր զկեանս իմ եւ նստոյց զիս ի խաւարի որպէս մեռեալ յաւիտենից:
Ձանձրացաւ յիս հոգի իմ, եւ սիրտ իմ խռովեցաւ յիս:
Յիշեցի զաւուրսն զառաջինս, խորհեցայ յամենայն ի գործս Քո. յարարածս ձեռաց Քոց խորհեցայ եւ համբարձի առ Քեզ զձեռս իմ:
Անձն իմ որպէս զերկիր ծարաւի է առ Քեզ. վաղվաղակի լո՛ւր ինձ, Տէ՛ր, զի նուաղեաց յինէն հոգի իմ:
Մի՛ դարձուցաներ զերեսս Քո յինէն. նմանիցեմ այնոցիկ, ոյք իջանեն ի գուբ:
Լսելի՛ արա ինձ առաւօտու զողորմութիւնս Քո, զի ես ի Քեզ, Տէ՛ր, յուսացայ:
Ցո՛յց ինձ ճանապարհ, յոր գնացից, զի առ Քեզ, Տէ՛ր, համբարձի զանձն իմ:
Փրկեա՛ զիս ի թշնամեաց իմոց, Տէ՛ր, զի զՔեզ ապաւէն ինձ արարի:
Ուսո՛ ինձ առնել զկամս Քո, զի Դու ես Աստուած իմ:
Հոգի Քո բարի առաջնորդեսցէ ինձ յերկիր ուղիղ:
Վասն անուան Քո, Տէ՛ր, կեցուսցես զիս, արդարութեամբ Քով հանցես ի նեղութենէ զանձն իմ:
Ողորմութեամբ Քով սատակեա զթշնամիս իմ եւ կորո զամենայն նեղիչս անձին իմոյ, զի ես ծառայ Քո եմ:



ԵՐԳ
նորին տեառն Ներսեսի

Աղբերացն անապական,
Որ յետ մահուն անմահարար
Բղխեալ ի Քէն վտակ կրկին
Ի նորոգումն կողածնին,
Բա՛ց զբերան իմ յարբուցումն
Քո արեան կենարարին,
Լուա՛ դարձեալ յաւազանին՝
Թէ ոչ շնորհօք, այլ արտասուօք:

Յանմահիդ մեռանելոյ
Զմեռեալ հոգիս կենդանացո՛.
Թաղմամբ ի նոր գերեզմանի
Զթաղեալս ի մեղս վերածեա՛:
Ի գբի ներքնումն իջանելով՝
Ի գբոյն մեղաց վերաբերեա՛.
Ի ստուեր մահու Քո բնակելով՝
Լուսաւորեա՛ եւ զիս հոգւով:

Սիրտ իմ առ Քեզ աղաղակէ,
Բա՛նդ, որ ընդ Հօր ի սկզբանէ,
Որ կամաւոր վասն մարդկան
Կրեցեր մարմնով զայս ամենայն.
Ինձ լսելի՛ արա զձայն
Յարքայութեանդ Քո կոչման՝
Ընդ ժողովոցն անդ անդրանկացն
Օրհնել զՔեզ միշտ յաւիտեան:


ՇԱՐԱԿԱՆ ԽԱՉԻ

(Շրկ. Խաչվերացի բկ.)

Խաչի Քո, Քրիստո՛ս, երկիրպագանեմք. եւ զսուրբ չարչարանսդ Քո մեծացուցանեմք. եւ զսուրբ խաչելութիւնդ Քո փառաւորեմք:
Եկա՛յք, հաւատացե՛լք, երկրպագեսցո՛ւք Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ, վասն զի եկն ի ձեռն խաչի Իւրոյ շնորհեաց պարգեւս աշխարհի:
Սուրբ Աստուա՛ծ, սուրբ եւ հզօր, սուրբ եւ անմահ, որ խաչեցար վասն մեր. ողորմեա՛ մեզ: (Երիցս կրկնելով)

(Շրկ. Խաչվերացի ակ.)

Փա՜ռք սուրբ խաչիդ, ալէլուիա. չարչարանացդ, ալէլուիա. խաչելութեանդ, ալէլուիա:
Նշանեցաւ առ մեզ լոյս երեսաց Քոց, եւ ետուր ուրախութիւն սրտից մերոց:
Ի պտղոյ ցորենոյ, գինւոյ եւ ձիթոյ լցուցեր զնոսա:
Փա՜ռք սուրբ խաչիդ, ալէլուիա. չարչարանացդ, ալէլուիա. խաչելութեանդ, ալէլուիա:
Նշանեցաւ առ մեզ լոյս երեսաց Քոց, եւ ետուր ուրախութիւն սրտից մերոց:
Ի պտղոյ ցորենոյ, գինւոյ եւ ձիթոյ լցուցեր զնոսա:
Փա՜ռք եւ երկրպագութի՜ւն Հօր եւ Որդւոյ եւ Սրբոյ Հոգւոյն այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

(Օրհ. Խաչվերացի Գշ. բկ.)

Խաչն կենարար, որ եղեւ մեզ փրկութիւն, սովաւ ամենեքեան զՔեզ բարեբանեմք:
Որ ի Հօրէ լուսոյ լոյս ճառագայթեալ ի յերկրի եւ գաւազան զօրութեան հաւատացելոց, սովաւ ամենեքեան զՔեզ բարեբանեմք:
Որ լուսափայլ ծագմամբ հրաշափառապէս մեզ ցուցաւ ի յօգնութիւն ընդդէմ թշնամւոյն, սովաւ ամենեքեան զՔեզ բարեբանեմք:

Փա՜ռք եւ երկրպագութիւն Հօր եւ Որդւոյ եւ Սրբոյ Հոգւոյն. այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՔԱՐՈԶ ԽԱՉԻ
Սուրբ խաչիւս աղաչեսցուք զՏէր, զի սովաւ փրկեսցէ զմեզ ի մեղաց եւ կեցուսցէ շնորհիւ ողորմութեան Իւրոյ:
Ամենակալ Տէր Աստուա՛ծ մեր, կեցո՛ եւ ողորմեա՛:
Կեցո՛, Տէ՛ր:

ԱՂՕԹՔ
Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Պահպանեա՛ զմեզ, Քրիստոս Աստուա՛ծ մեր, ընդ հովանեաւ սուրբ եւ պատուական խաչիւդ Քով ի խաղաղութեան: Փրկեա՛ յերեւելի եւ յաներեւոյթ թշնամւոյն: Արժանաւորեա՛ գոհութեամբ փառաւորել զՔեզ ընդ Հօր եւ ընդ Սրբոյ Հոգւոյդ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն:

Հա՛յր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն Քո: Եկեսցէ արքայութիւն Քո: Եղիցին կամք Քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տո՛ւր մեզ այսօր: Եւ թո՛ղ մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի՛ տանիր զմեզ ի փորձութիւն: Այլ փրկեա՛ զմեզ ի չարէ: Զի Քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն: