---

Կարգաւորութիւն հասարակաց աղօթից Առաւօտու ժամուն,
որ կատարի ի դէմս Որդւոյն Աստուծոյ, որ երեւեցաւ իւղաբերիցն

Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն:

Հա՛յր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն Քո: Եկեսցէ արքայութիւն Քո: Եղիցին կամք Քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տո՛ւր մեզ այսօր: Եւ թո՛ղ մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի՛ տանիր զմեզ ի փորձութիւն: Այլ փրկեա՛ զմեզ ի չարէ: Զի Քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն:

Լցաք առաւօտու ողորմութեամբ Քով, ցնծացաք եւ ուրախ եղաք զամենայն աւուրս կենաց մերոց:
Ուրախ եղաք փոխանակ աւուրցն, յորս խոնարհ արարեր զմեզ, եւ ամացն՝ յորս տեսաք զչարչարանս:
Հայեա՛, Տէ՛ր, ի ծառայս Քո եւ ի գործս ձեռաց Քոց եւ առաջնորդեա՛ որդւոց նոցա. եղիցի լոյս Տեառն Աստուծոյ ի վերայ մեր:
Զգործս ձեռաց մերոց ուղի՛ղ արա ի մեզ, Տէ՛ր, եւ զգործս ձեռաց մերոց յաջողեա՛ մեզ:
Փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:
Եւ եւս խաղաղութեան զՏէր աղաչեսցուք. ընկա՛լ, կեցո՛ եւ ողորմեա՛:
Օրհնութի՜ւն եւ փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՕՐՀՆՈՒԹԻՒՆ ԵՐԻՑ ՄԱՆԿԱՆՑՆ
Օրհնեալ ես, Տէ՛ր Աստուած հարցն մերոց, գովեալ եւ փառաւորեալ է անուն Քո յաւիտեան:
Յիրաւունս անցուցեր զայս ամենայն ընդ մեզ. արդար ես Դու, Տէ՛ր, եւ ամենայն գործք Քո ճշմարիտ են:
Ճանապարհք Քո ուղիղ են, եւ ամենայն դատաստանք Քո արդար են:
Դատաստան արդարութեան ածեր ի վերայ մեր ըստ ամենայնի, զոր ինչ ածեր ի վերայ մեր, եւ քաղաքի սրբոյ հարցն մերոց Երուսաղեմի:
Արդարութեամբ եւ յիրաւի ածեր զայս ամենայն ի վերայ մեր վասն մեղաց մերոց:
Անօրինեցաք եւ յանցեաք ապստամբ լինիլ ի Քէն, մեղաք յամենայնի եւ պատուիրանաց Քոց մեք ոչ անսացաք:
Ոչ պահեցաք եւ ոչ արարաք, որպէս պատուիրեցեր Դու մեզ, զի զբարիս գտցուք մեք ի Քէն:
Արդ, զամենայն, զոր արարեր եւ զոր ինչ ածեր ի վերայ մեր, արդար դատաստանաւ արարեր:
Մատնեցեր զմեզ ի ձեռս թշնամեաց մերոց՝ անօրինաց, խստաց եւ ապստամբողաց:
Ի ձեռս թագաւորի անօրինի եւ չարի քան զամենայն երկիր մատնեցեր զմեզ:
Եւ արդ, ոչ գոյ մեզ ժամ բանալ զբերանս մեր, զի ամօթ եւ նախատինք եղաք ծառայից Քոց եւ պաշտօնէից:
Այլ մի՛ մատներ զմեզ ի սպառ վասն անուան Քո, մի՛ ցրեր զուխտս Քո եւ մի՛ ի բացեայ առներ զողորմութիւնս Քո ի մէնջ:
Վասն Աբրահամու սիրելւոյ Քո, Իսահակայ ծառայի Քո եւ Իսրայելի սրբոյ Քո:
Խոստացար նոցա եւ ասացեր. «Բազմացուցից զզաւակ ձեր որպէս զաստեղս երկնից բազմութեամբ եւ որպէս զաւազ առ ափն ծովու»:
Եւ արդ, Տէ՛ր, նուազեցաք մեք քան զամենայն ազգս եւ եմք տառապեալ յամենայն երկրի այսօր վասն մեղաց մերոց:
Ոչ գոյ ի ժամանակի յայսմիկ իշխան, մարգարէ եւ առաջնորդ. ո՛չ ողջակէզք պատարագաց, ո՛չ խունկք օրինաց եւ ո՛չ տեղի պատարագս մատուցանելոյ առաջի Քո եւ զողորմութիւն գտանել ի Քէն:
Այլ անձամբք խոնարհեալ եւ հոգւով տառապանաց ընդունելի լիցուք մեք որպէս զողջակէզս խոյոց եւ զուարակաց եւ որպէս բիւրաւորս գառանց պարարտաց:
Այնպէս ընդունելի լիցին պատարագք մեր այսօր առաջի Քո, զի կատարեալ գտցուք զկնի Քո, զի չիք ամօթ յուսացելոցս ի Քեզ:
Եւ արդ, գամք զհետ Քո ամենայն սրտիւք մերովք, երկնչիմք ի Քէն եւ խնդրեմք զերեսս Քո. Տէ՛ր, մի՛ յամօթ առներ զմեզ:
Այլ արա՛ առ մեզ ըստ հեզութեան Քում եւ ըստ բազում ողորմութեան Քում. փրկեա՛ զմեզ վասն սքանչելեաց Քոց, Տէ՛ր, եւ փառաւորեսցի անուն Քո յաւիտեան:
Յամօթ լիցին ամենեքեան, որք չարչարեն զծառայս Քո. ամաչեցեալ լիցին բռնութիւնք նոցա, եւ ամենայն զօրութիւնք նոցա խորտակեսցին:
Եւ ծանիցեն, զի Դու ես Տէր Աստուած միայն, որ փառաւորեալդ ես ի վերայ ամենայն տիեզերաց:
Օրհնեալ ես Դու, Տէ՛ր Աստուած հարցն մերոց, գովեալ եւ առաւել բարձրացեալ յաւիտեան:
Եւ օրհնեալ է անուն սուրբ փառաց Քոց, գովեալ եւ առաւել բարձրացեալ յաւիտեան:
Օրհնեալ ես ի տաճարի փառաց սրբութեան Քո, գովեալ եւ առաւել բարձրացեալ յաւիտեան:
Օրհնեալ ես ի վերայ աթոռոյ արքայութեան Քո, գովեալ եւ առաւել բարձրացեալ յաւիտեան:
Օրհնեալ ես, որ նստիս ի քերովբէս եւ հայիս յանդունդս, գովեալ եւ առաւել բարձրացեալ յաւիտեան:
Օրհնեալ ես ի վերայ հաստատութեան երկնից, գովեալ եւ առաւել բարձրացեալ յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, ամենայն գո՛րծք Տեառն, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, երկի՛նք, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, հրեշտա՛կք Տեառն եւ ջո՛ւրք, որ ի վերայ երկնից, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, զօրութի՛ւնք Տեառն, արեգա՛կն եւ լուսի՛ն, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, աստե՛ղք երկնից, անձրե՛ւք եւ ցօ՛ղք, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, ամենայն հո՛ղմք, հո՛ւր եւ ջե՛ր, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, ցո՛ւրտ եւ տօ՛թ, ցօ՛ղ եւ ձիւնաբե՛ր, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, սա՛ռն եւ պա՛րզ, եղեա՛մն եւ ձի՛ւն, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, տի՛ւք եւ գիշե՛րք, լո՛յս եւ խաւա՛ր, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, ա՛մպք եւ փայլատակո՛ւնք եւ երկի՛ր, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, լերի՛նք եւ բլո՛ւրք եւ ամենայն բո՛յսք երկրի, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, աղբի՛ւրք, ծո՛վք եւ գե՛տք, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, կէ՛տք եւ ամենայն կայտա՛ռք, որ ի ջուրս, եւ թռչո՛ւնք երկնից, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, գազա՛նք եւ անասո՛ւնք եւ որդի՛ք մարդկան, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեսցէ Իսրայէլ զՏէր, օրհնեսցէ եւ բարձր արասցէ զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, քահանա՛յք, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան
Օրհնեցէք, ծառա՛յք Տեառն, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, անձի՛նք եւ շո՛ւնչք արդարոց, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, սո՛ւրբք եւ խոնա՛րհք սրտիւք, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:
Օրհնեցէ՛ք, Անանիա՛, Ազարիա՛ եւ Միսայէ՛լ, զՏէր. օրհնեցէ՛ք եւ բա՛րձր արարէք զՆա յաւիտեան:

Փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՄԱՂԹԱՆՔ
Օրհնեցէ՛ք, ամենա՛յն արարածք, զԱրարիչն արարածոց, զՏէրն տերանց, զԹագաւորն թագաւորաց, զԱստուածն աստուածոց:
Օրհնեցէ՛ք, գովեցէ՛ք, բարեբանեցէ՛ք, զի քաղցր է, զի յաւիտեան է ողորմութիւն Նորա:

«ՀԱՐՑ» ՇԱՐԱԿԱՆ

(Հրց. Աւագ ուրբաթու գձ.)

Իջեր յերկնից, անսկի՛զբն Որդի, ի հողեղէն ի բնութենէ մարդկան զչարչարանս յանձն առեր. օրհնեմք զՔեզ, որ էիր յառաջ քան զամենայն յաւիտեանս։
Որ ասացեր բանիւ՝ լինել ամենայն երկրի, ի յերկրի յատենի կացեալ տեսանէին արարածք. օրհնեմք զՔեզ, որ էիր յառաջ քան զամենայն յաւիտեանս:
ՅՈրմէ դողան զուարթունք երկնից, այսօր եկիր կամաւ ի խաչ, գեղարդեամբն խոցեցար. օրհնեմք զՔեզ, որ էիր յառաջ քան զամենայն յաւիտեանս:
Գ. ԶՏէ՛ր օրհնեցէք, բա՛րձր արարէք յաւիտեան։
Եւ զինաւորն գեղարդեամբն յարձակեալ՝ խոցեաց զկող Կենարարին. բա՛րձր արարէք յաւիտեան։
Ուստի աղբիւր կենդանարար բղխեալ՝ լուաց զտիեզերս ի մեղաց. բա՛րձր արարէք յաւիտեան։

ՔԱՐՈԶ
Եկեալքս ամենեքեան ի սուրբ, կաթողիկէ եւ առաքելական Եկեղեցի աղաչեսցուք զՄիածին Որդին Աստուծոյ՝ զՏէրն մեր եւ զՓրկիչն Յիսուս Քրիստոս, որ էջ փառօք Հօր ի մէջ հնոցին եւ փրկեաց զերիս մանկունսն ի Քաղդէացւոց անտի. լուսաւոր եւ սուրբ պահեսցէ զմիտս մեր, զի մի՛ երբեք խաբիցուք մեք ի մեղաց եւ ի ցանկութենէ աշխարհի: Այլ արժանի եղիցուք պահել զպատուիրանս Նորա, առնուլ զպսակն լուսոյ եւ կենաց ի յանձինս մեր, զոր խոստացաւ սիրելեաց Իւրոց ճշմարիտն Աստուած Յիսուս Քրիստոս՝ Տէր մեր. կեցո՛ եւ ողորմեա՛:

ՄԱՂԹԱՆՔ
Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Հզօր, յաղթող, սքանչելագործ, սուրբ եւ մեծի խաչելութեանն Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ վայել է փառք, իշխանութիւն եւ պատիւ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ԵՐԳ ՄԱՐԻԱՄՈՒ ԱՍՏՈՒԱԾԱԾՆԻՆ
Մեծացուսցէ անձն իմ զՏէր, եւ ցնծասցէ հոգի իմ Աստուծով Փրկչաւ իմով:
Այց արար ի վերայ խոնարհութեան աղախնոյ Իւրոյ. այսուհետեւ երանիցեն ինձ ամենայն ազգք:
Արար ընդ իս մեծամեծս Հզօրն. եւ Սուրբ է անուն Նորա:
Ողորմութիւն արար ազգաց յազգս երկիւղածաց Իւրոց, արար զօրութիւն բազկաւ Իւրով:
Ցրուեաց զամբարտաւանս ի մտաց սրտից եւ քակեաց զհզօրս յաթոռոց:
Զխոնարհս բարձրացոյց, զկարօտս ելից բարութեամբ եւ զմեծատունս արձակեաց ունայնս:
Պաշտպանեաց Իսրայելի ծառայի Իւրոյ՝ յիշելով զողորմութիւն Իւր:
Որպէս խօսեցաւ առ հարսն մեր ընդ Աբրահամու եւ զաւակի նորա յաւիտեան:

ՕՐՀՆՈՒԹԻՒՆ ԶԱՔԱՐԻԱՅԻ՝ ՀՕՐՆ ՅՈՎՀԱՆՆՈՒ ՄԿՐՏՉԻ
Օրհնեալ Տէր Աստուած Իսրայելի, որ յայց ել եւ արար փրկութիւն ժողովրդեան Իւրոյ:
Յարոյց մեզ եղջիւր փրկութեան ի տանէ Դաւթի ծառայի Իւրոյ, որպէս խօսեցաւ բերանովք սրբոցն, որ յաւիտենից մարգարէքն էին:
Փրկութիւն ի թշնամեաց մերոց եւ ի ձեռաց ամենայն ատելեաց մերոց:
Առնել ողորմութիւն առ հարս մեր եւ յիշել զկտակարանս սրբութեան Իւրոյ:
Երդումն, զոր երդուաւ Աբրահամու հօր մերոյ՝ տալ մեզ առանց երկիւղի զփրկութիւն թշնամեաց մերոց:
Պաշտել զՆա սրբութեամբ եւ արդարութեամբ առաջի Նորա զամենայն աւուրս կենաց մերոց:
Եւ դու, մանո՛ւկ, մարգարէ Բարձրելոյն կոչեսջիր, գնասցես առաջի Տեառն՝ պատրաստել զճանապարհս Նորա, տալ զգիտութիւն փրկութեան ժողովրդեան Իւրոյ՝ ի թողութիւն ամենայն մեղաց մերոց, վասն գթոյ ողորմութեան Տեառն Աստուծոյ մերոյ, որով երեւեցաւ մեզ Արեգակն ի բարձանց՝ լուսաւոր առնել զխաւար մեր, ծագել լոյս ի վերայ այսոցիկ, որ նստէաք ի խաւարի եւ ի ստուերս մահու, ուղղել զոտս մեր ի ճանապարհս խաղաղութեան:

ԱՂՕԹՔ ՍԻՄԷՈՆԻ ԾԵՐՈՒՆՒՈՅՆ
Արդ արձակեա զծառայս Քո, Տէ՛ր, ըստ բանի Քում ի խաղաղութիւն, զի տեսին աչք իմ զփրկութիւն Քո, զոր պատրաստեցեր առաջի ամենայն ժողովրդոց. լոյս յայտնեցաւ հեթանոսաց եւ փառք՝ ժողովրդեան Քում Իսրայելի:
Փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

«ՄԵԾԱՑՈՒՍՑԷ» ՇԱՐԱԿԱՆ

(Մեծ. գձ.)

Լո՛յս, Լուսո՛յ մայր եւ կենարար Բանի՛ն բնակարան, քեզ երանիցեն ազգ եւ ազինք ամենայն:
Ստեղծողի՛ն մայր եւ հնութեան կերպի Նորոգողին, քեզ երանիցեն ազգ եւ ազինք ամենայն:
Լոյս ծագեցաւ ի քէն նստելոցս ի խաւարի. քեզ երանիցեն ազգ եւ ազինք ամենայն:

ՔԱՐՈԶ
Սուրբ զԱստուածածինն եւ զամենայն սուրբս բարեխօս արասցուք առ Հայր ի յերկինս, զի կամեցեալ ողորմեսցի եւ գթացեալ կեցուսցէ զարարածս Իւր:
Ամենակալ Տէր Աստուա՛ծ մեր, կեցո՛ եւ ողորմեա՛:

ԱՂՕԹՔ
Ընկա՛լ, Տէ՛ր, զաղաչանս մեր բարեխօսութեամբ սուրբ Աստուածածնին՝ անարատ ծնողի Միածնի Որդւոյ Քո, եւ աղաչանօք ամենայն սրբոց Քոց եւ աւուրս շնորհիւ: Լո՛ւր մեզ, Տէ՛ր, եւ ողորմեա՛: Ներեա՛, քաւեա՛ եւ թո՛ղ զմեղս մեր: Արժանաւորեա՛ գոհութեամբ փառաւորել զՔեզ ընդ Որդւոյ եւ ընդ Սրբոյ Հոգւոյդ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՍԱՂՄՈՍ Ծ
Ողորմեա՛ ինձ, Աստուա՛ծ, ըստ մեծի ողորմութեան Քում, ըստ բազում գթութեան Քում քաւեա՛ զանօրէնութիւնս իմ:
Առաւե՛լ լուա զիս յանօրէնութենէ իմմէ եւ ի մեղաց իմոց սո՛ւրբ արա զիս:
Զանօրէնութիւնս իմ ես ինձէն գիտեմ, եւ մեղք իմ առաջի իմ են յամենայն ժամ:
Քեզ միայն մեղայ, Տէ՛ր, եւ չար առաջի Քո արարի,
Որպէս արդար եղիցիս ի բանս Քո եւ յաղթող ի դատել Քեզ:
Անօրէնութեամբ յղացաւ եւ ի մեղս ծնաւ զիս մայր իմ:
Դու, Տէ՛ր, զճշմարտութիւն սիրեցեր, զանյայտս եւ զծածկեալս իմաստութեամբ Քով յայտնեցեր ինձ:
Ցօղեա՛ յիս մշտկաւ, եւ սուրբ եղէց, լուա՛, եւ քան զձիւն սպիտակ եղէց:
Լսելի՛ արա ինձ զցնծութիւն եւ զուրախութիւն, եւ ցնծասցեն ոսկերք իմ տառապեալք:
Դարձո՛ զերեսս Քո ի մեղաց իմոց եւ զամենայն անօրէնութիւնս իմ քաւեա՛ յինէն:
Սիրտ սուրբ հաստատեա՛ յիս, Աստուա՛ծ, եւ հոգի ուղիղ նորոգեա՛ ի փորի իմում:
Մի՛ ընկենուր զիս, Տէ՛ր, յերեսաց Քոց եւ զՀոգի Քո Սուրբ մի՛ հաներ յինէն:
Տո՛ւր ինձ ցնծութիւն փրկութեան Քո եւ հոգւով պետութեան Քո հաստատեա՛ զիս:
Ուսուցից անօրինաց զճանապարհս Քո, եւ ամպարիշտք առ Քեզ դարձցին:
Փրկեա՛ զիս յարենէ, Աստուա՛ծ, Աստուա՛ծ փրկութեան իմոյ. ցնծասցէ լեզու իմ յարդարութեան Քում:
Տէ՛ր, եթէ զշրթունս իմ բանաս, բերան իմ երգեսցէ զօրհնութիւնս Քո:
Թէ կամեցեալ էիր, պատարագս մատուցանէաք, բայց Դու ընդ ողջակէզս իսկ ոչ հաճեցար:
Պատարագ Աստուծոյ՝ հոգի խոնարհ. զսիրտ սուրբ եւ զհոգի խոնարհ Աստուած ոչ արհամարհէ:
Բարի՛ արա, Տէ՛ր, կամօք Քովք Սիոնի, եւ շինեսցին պարիսպքն Երուսաղեմի:
Յայնժամ հաճեսցիս ընդ պատարագս արդարութեան, ուխտից պատարագս հանցեն ի սեղան Քո զուարակս:

«ՈՂՈՐՄԵԱ» ՇԱՐԱԿԱՆ

(Ողր. Աւագ ուրբաթու գձ.)

Եկեալ ի փրկութիւն ազգի մարդկան՝ ի ծառայէ յանձն առնու մատնիլ ի դատաստան՝ համբերելով վասն զմեզ կեցուցանել։
Մատնեալ Պիղատոսի որպէս մահապարտ, ի յԱննայէ եւ ի Կայիափայ դատապարտեալ՝ համբերելով վասն զմեզ կեցուցանել։
Կացեալ ի յատենի երկրորդ Ադամ վասն առաջինն Ադամայ պարտեացն թողութեան՝ համբերելով վասն զմեզ կեցուցանել։

ՔԱՐՈԶ
Երկրպագեմք Քեզ, Տէր Աստուա՛ծ մեր, անցեալքս ընդ երկարութիւն գիշերիս. եւ կանխեալքս ի տեղւոջ խոստովանութեան մատուցանեմք զառաւօտու աղօթս մեր: ԶՔեզ, Տէ՛ր, օրհնեմք եւ փառաւորեմք. եւ զՔէն, Տէ՛ր, գոհանամք, որ արժանի արարեր զգիշերս խաղաղութեամբ անցուցանել եւ հասանիլ ի ժամ առաւօտուս: Արժանաւորեա՛ զմեզ, Տէ՛ր, անճառ խոստմանց Քոց, զոր խոստացար սիրելեաց Քոց, ճշմարի՛տդ Աստուած Յիսուս Քրիստոս, Տէ՛ր մեր. կեցո՛ եւ ողորմեա՛:
Ողորմեա՛ց մեզ, Տէր Աստուա՛ծ մեր, ըստ մեծի ողորմութեան Քում. ասասցուք ամենեքեան միաբանութեամբ:
Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛:

ՄԱՂԹԱՆՔ
Ողորմած, գթած, ճշմարիտ, սուրբ, մեծի չարչարանացն Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ վայել է փառք, իշխանութիւն եւ պատիւ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՍԱՂՄՈՍ ՃԽԸ
Ալէլուիա, ալէլուիա:
Օրհնեցէ՛ք զՏէր յերկնից, օրհնեցէ՛ք զՆա ի բարձանց:
Օրհնեցէ՛ք զՆա, ամենայն հրեշտա՛կք Նորա. օրհնեցէ՛ք զՆա, ամենայն զօրութի՛ւնք Նորա:
Օրհնեցէ՛ք զՆա, արեգա՛կն եւ լուսի՛ն. օրհնեցէ՛ք զՆա, ամենայն աստե՛ղք եւ լո՛յսք:
Օրհնեցէ՛ք զՆա, երկի՛նք երկնից եւ ջո՛ւրք, որ ի վերոյ քան զերկինս:
Օրհնեցէ՛ք զանուն Տեառն, զի Նա ասաց, եւ եղեն. հրամայեաց, եւ հաստատեցան:
Կացոյց զնա յաւիտեանս յաւիտենից. սահման եդ, եւ ոչ անցանեն:
Օրհնեցէ՛ք զՏէր յերկրէ, վիշա՛պք եւ ամենայն խո՛րք,
Հո՛ւր եւ կարկո՛ւտ, ձի՛ւն եւ սա՛ռն, հո՛ղմ եւ մրրի՛կ, որք առնէք զբան Նորա.
Լերի՛նք եւ ամենայն բարձո՛ւնք, ծա՛ռք պտղաբերք եւ ամենայն մա՛յրք.
Գազա՛նք եւ ամենայն անասո՛ւնք, սողո՛ւնք եւ ամենայն թռչո՛ւնք թեւաւորք.
Թագաւո՛րք երկրի եւ զօ՛րք իւրեանց, իշխա՛նք եւ ամենայն դատաւո՛րք երկրի:
Երիտասա՛րդք եւ կուսա՛նք, ծե՛րք եւ տղա՛յք, օրհնեցէ՛ք զանուն Տեառն:
Բարձրացաւ անուն Նորա միայն. խոստովանութիւն Նմա՝ յերկինս եւ յերկրի:
Բարձր առնէ Տէր զեղջիւր ժողովրդեան Իւրոյ. օրհնութիւն Նմա՝ յամենայն սրբոց Նորա, յորդւոցն Իսրայելի ժողովոյն, որ մերձ է առ Տէր:

ՍԱՂՄՈՍ ՃԽԹ
Օրհնեցէ՛ք զՏէր յօրհնութիւն ի նոր. օրհնութիւն Նմա յԵկեղեցիս սրբոց:
Ուրախասցի Իսրայէլ յԱրարիչ իւր, որդիք Սիոնի ցնծասցեն ի Թագաւորն իւրեանց:
Օրհնեցէ՛ք զանուն Նորա օրհնութեամբ. սաղմոսիւք եւ օրհնութեամբ սաղմոս երգեսցեն Նմա:
Հաճի Տէր ընդ ժողովուրդ Իւր սուրբ եւ բարձր առնէ զհեզս ի փրկութեան:
Պարծեսցին սուրբքն փառօք եւ ցնծասցեն ի հանգիստ իւրեանց եւ բարձր արասցեն զԱստուած բերանովք իւրեանց:
Սուր երկսայրի ետ ի ձեռս նոցա՝ առնուլ զհատուցումն ի հեթանոսաց՝ ի յանդիմանութիւն ամենայն ժողովրդոց:
Ի կապել զթագաւորս նոցա կապանօք, զզօրավարս նոցա՝ ձեռնակապօք երկաթեօք.
Առնել նոցա դատաստան ըստ Գրոց. եւ փառք այս են ամենայն սրբոց Նորա:

ՍԱՂՄՈՍ ՃԾ
Օրհնեցէ՛ք զԱստուած ի սրբութեան Նորա. օրհնեցէ՛ք զՆա ի հաստատութեան, ի զօրութեան Նորա:
Oրհնեցէ՛ք զՆա ի զօրութեան Նորա. օրհնեցէ՛ք զՆա ի բազում մեծութեան Նորա:
Օրհնեցէ՛ք զՆա ի ձայն օրհնութեան. օրհնեցէ՛ք զՆա սաղմոսիւք եւ օրհնութեամբ:
Օրհնեցէ՛ք զՆա ցնծութեամբ. գովեցէ՛ք զՆա ուրախութեամբ:
Օրհնեցէ՛ք զՆա ի բանս քաղցր. գովեցէ՛ք զՆա ի բարբառ լսելի:
Օրհնեցէ՛ք զՆա ի ձայն գոհութեան. ամենա՛յն հոգիք, օրհնեցէ՛ք զՏէր:

Փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

«ՏԷՐ ՅԵՐԿՆԻՑ» ՇԱՐԱԿԱՆ

(Տրյ. Աւագ ուրբաթու գձ.)

Ո՛վ սքանչելի եւ տեսիլ ահաւոր. զԱրարիչն երկնի եւ երկրի այսօր տեսաք ի խաչի։
Տեսեալ զՏէրն ի խաչին՝ խաւարեցաւ արեգակն, եւ վարագոյր տաճարին ցելոյր վերուստ մինչ ի վայր։
Անարգաբար խաչեցաւ Տէրն ի մէջ ի յանօրինաց, զի լցցի Գիրն, որ ասէ, թէ՝ «Ընդ անօրէնս համարեցաւ»։

ՕՐՀՆՈՒԹԻՒՆ ԱՌԱՒՕՏՈՒ

Փա՜ռք ի բարձունս Աստուծոյ եւ յերկիր խաղաղութիւն, ի մարդիկ հաճութիւն. եւ օրհնութի՜ւն Քեզ ի բարձունս: Օրհնեալ ես, Տէր Աստուա՛ծ մեր, օրհնեմք զՔեզ եւ գովեմք զՔեզ: Խոստովանիմք, Տէ՛ր, զՔեզ եւ երկիր պագանեմք Քեզ: Փառաւորեմք զՔեզ, գոհանամք, Տէ՛ր, զՔէն վասն մեծի փառաց Քոց: Տէ՛ր Թագաւոր, Սո՛ւրբդ երկնային, Աստուա՛ծ եւ Հա՛յր ամենակալ, Տէ՛ր եւ Որդի՛ Հօր Միածին, Յիսո՛ւս Քրիստոս եւ Սուրբ Որդի՛, Տէ՛ր Աստուած, Գա՛ռն Աստուծոյ եւ Որդի՛ Հօր, որ առեր զմերս ի Կուսէն: Ողորմեցար, բարձեր զմեղս աշխարհի. եւ արդ ընկա՛լ զաղաչանս մեր: Սո՛ւրբդ, որ նստիս ընդ աջմէ Հօր, ողորմեա՛ց մեզ. զի Դու միայն սուրբ, Դու միայն բարձրեալ ես, Դու միայն Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս: Տէր եւ Հոգիդ Սուրբ, որ ի փառս Աստուած ընդ Հօր. ամէն:
Եւ յամենայն ժամ օրհնեմք զՔեզ, Տէ՛ր, եւ գովեմք զանուն սուրբ Քո յաւիտեան եւ յաւիտեանս յաւիտենից: Արժանի՛ արա, Տէ՛ր, զօրս զայս խաղաղութեամբ. եւ առանց մեղաց պահեա՛ զմեզ: Օրհնեալ ես, Տէ՛ր Աստուած հարցն մերոց. գովեալ եւ փառաւորեալ է անուն սուրբ Քո յաւիտեանս. ամէն:
Օրհնեա՛լ Տէր, ուսո՛ ինձ զարդարութիւնս Քո: (Երիցս կրկնեա՛)
Տէ՛ր, ապաւէն եղեր մեզ ազգէ յազգ: Ես աղաչեմ, Տէ՛ր, ողորմեա՛ ինձ եւ բժշկեա՛ զանձն իմ. ես մեղայ Քեզ: Ցո՛յց մեզ, Տէ՛ր, զողորմութիւնս Քո. եւ զփրկութիւնս Քո տո՛ւր մեզ: Տէ՛ր, ողորմութիւն Քո յաւիտեան. զգործս ձեռաց Քոց մի՛ անտես առներ: Տէ՛ր իմ, զՔեզ ապաւէն ինձ արարի. ուսո՛ ինձ առնել զկամս Քո, զի Դու ես Աստուած իմ: Ի Քէն է, Տէ՛ր, աղբիւր կենդանութեան, եւ լուսով երեսաց Քոց տեսանեմք զլոյս: Ծագեա՛ զողորմութիւնս Քո, որք ճանաչեն զՔեզ, Տէ՛ր:

ՄԱՂԹԱՆՔ
Փա՜ռք, պատի՜ւ եւ երկրպագութի՜ւն ի բարձունս Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ԱՌԱՒՕՏՈՒ ԵՐԳ
Մատնեցայ եւ ոչ ելանէի. աչք իմ տկարացան յաղքատութենէ:
Աղաղակեցի առ Տէր զօրհանապազ եւ համբարձի առ Քեզ զձեռս իմ:
Կցորդ. Փոխանակ սիրոյ իմոյ մատնէին զիս, այլ ես յաղօթս կայի:
Փոխ. Աստուա՛ծ օրհնութեան իմոյ, մի՛ լռեր, զի բերան մեղաւորի, բերան նենգաւորի բացաւ ի վերայ իմ:

ՔԱՐՈԶ
Փառաւորեսցուք զամենակալն Աստուած՝ զՀայր Տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, գոհանալով զՆմանէ, որ պահեաց զմեզ խաղաղութեամբ ի գիշերիս յայսմիկ եւ առաջնորդեաց մեզ ի խաւարէ ի լոյս, ի մահուանէ ի կեանս, յապականութենէ յանապականութիւն, յանգիտութենէ ի գիտութիւն ճշմարտութեան Իւրոյ: Աղաչեսցուք եւ խնդրեսցուք ի Նմանէ, զի զերկարութիւն տուընջեանս խաղաղութեամբ եւ ամենայն մտադիւր զուարթութեամբ արասցէ անցուցանել ի մէնջ եւ պարսպեալ պահեսցէ զժողովուրդս Իւր աստուածային զօրութեամբն, որ ի վերայ ամենայնի բարերարութեամբն Իւրով իշխանութիւն ունի:
Ամենակալ Տէր Աստուա՛ծ մեր, կեցո՛ եւ ողորմեա՛:
Կեցո՛, Տէ՛ր:
Զառաւօտս լուսոյ եւ զառաջիկայ օրս խաղաղութեամբ անցուցանել՝ հաւատով ի Տեառնէ խնդրեսցուք:
Շնորհեա՛, Տէ՛ր:
Զհրեշտակ խաղաղութեան՝ պահապան անձանց մերոց ի Տեառնէ խնդրեսցուք:
Շնորհեա՛, Տէ՛ր:
Զքաւութիւն եւ զթողութիւն յանցանաց մերոց ի Տեառնէ խնդրեսցուք:
Շնորհեա՛, Տէ՛ր:
Զսրբոյ խաչին մեծ եւ կարող զօրութիւն յօգնութիւն անձանց մերոց ի Տեառնէ խնդրեսցուք:
Շնորհեա՛, Տէ՛ր:
Եւ եւս միաբան վասն ճշմարիտ եւ սուրբ հաւատոյս մերոյ զՏէր աղաչեսցուք:
Տէ՛ր, ողորմեա՛:
Զանձինս մեր եւ զմիմեանս Տեառն Աստուծոյ ամենակալին յանձն արասցուք:
Քեզ՝ Տեառնդ, յանձն եղիցուք:
Ողորմեա՛ց մեզ, Տէր Աստուա՛ծ մեր, ըստ մեծի ողորմութեան Քում. ասասցուք ամենեքեան միաբանութեամբ:
Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛:

ԱՂՕԹՔ
Գոհանամք զՔէն, Տէր Աստուա՛ծ մեր, որ երեւելի լուսով Քով զուարճացուցեր զամենայն արարածս Քո, իսկ իմանալի լուսով պատուիրանաց Քոց զամենեսեան լուսաւորեցեր զհաւատացեալս ի Քեզ: Զօրացո՛ եւ զմեզ, Տէ՛ր, ի պահպանութիւն պատուիրանաց Քոց ի տուընջեանս յայսմիկ եւ յամենայն ժամանակի, որպէս զի լուսաւորեալ մտօք միշտ զհաճոյս Քո արասցուք եւ հանդերձեալ բարեացդ հասցուք ընդ ամենայն սուրբս Քո շնորհօք եւ մարդասիրութեամբ Տեառնդ մերոյ եւ Փրկչիդ Յիսուսի Քրիստոսի, Որում վայել է փառք, իշխանութիւն եւ պատիւ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

Խաղաղութի՜ւն ամենեցուն:
Աստուծոյ երկրպագեսցուք:

Խաղաղութի՛ւն մեր եւ Կեա՛նք, որ ի Հօրէ առաքեցար, Միածին Որդի՛ Աստուծոյ, Տէ՛ր մեր եւ Փրկիչ Յիսո՛ւս Քրիստոս, տո՛ւր մեզ զխաղաղութիւն Քո, զոր շնորհեցեր սրբոց Քոց առաքելոց փչմամբ Քո ի նոսա զկենդանացուցիչ եւ զամենազօր Հոգիդ Քո Սուրբ. որպէս զի եւ մեք խաղաղացեալք յամենայն աշխարհական սահեցմանց՝ լիցուք տաճար եւ բնակարան աստուածային շնորհացդ եւ գոհանալով փառաւորեսցուք զՔեզ ընդ Հօր եւ Սուրբ Հոգւոյդ, Քրիստոս Աստուա՛ծ մեր, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ԵՐԵՔՍՐԲԵԱՆ
Սուրբ Աստուա՛ծ, սուրբ եւ հզօր, սուրբ եւ անմահ, որ մատնեցար վասն մեր. ողորմեա՛ մեզ:
(Երիցս կրկնեա՛)

Փառաւորեալ եւ օրհնեալ, միշտ սուրբ Կոյս Աստուածածի՛ն Մարիամ, մա՛յր Քրիստոսի, մատո՛ զաղաչանս մեր Որդւոյ քո եւ Աստուծոյ մերոյ:

ՄԱՂԹԱՆՔ
Փրկել զմեզ ի փորձութենէ եւ յամենայն վտանգից մերոց:

ՔԱՐՈԶ
Եւ եւս խաղաղութեան զՏէր աղաչեսցուք:
Վասն լսելի լինելոյ Տեառն Աստուծոյ ձայնի աղաչանաց մերոց՝ բարեխօսութեամբ սուրբ Աստուածածնին, եւ իջանելոյ ի վերայ մեր ողորմութեան եւ գթութեան Տեառն Աստուծոյ:
Ամենակալ Տէր Աստուա՛ծ մեր, կեցո՛ եւ ողորմեա՛:
Օրհնութի՜ւն եւ փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՍԱՂՄՈՍ ՃԺԲ
Օրհնեցէ՛ք, մանկո՛ւնք, զՏէր. եւ օրհնեցէ՛ք զանուն Տեառն:
Եղիցի անուն Տեառն օրհնեալ յայսմ հետէ մինչեւ յաւիտեան:
Յարեւելից մինչեւ ի մուտս արեւու օրհնեալ է անուն Տեառն:
Բարձր է ի վերայ ամենայն ազգաց Տէր, եւ յերկինս են փառք Նորա:
Ո՞վ է որպէս Տէր Աստուած մեր ի բարձունս բնակեալ եւ զխոնարհս տեսանէ յերկինս եւ յերկրի:
Յարուցանէ զաղքատս յերկրէ եւ բարձր առնէ զտառապեալս յաղբեւաց:
Նստուցանէ զնոսա իշխանս՝ ընդ իշխանս ժողովրդեան Իւրոյ:
Բնակեցուցանէ զամուլն ի տան ուրախամիտ՝ որպէս մայր որդւովք բերկրեալ:

Փա՜ռք Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

«ՄԱՆԿՈՒՆՔ» ՇԱՐԱԿԱՆ

(Մնկ. Աւագ ուրբաթու բձ.)

Որ Թագաւորդ ես թագաւորաց, Քրիստո՛ս, ի ծառայէ դատապարտեալ՝ համբերելով վասն մեր, երկայնամի՛տ Տէր, Քեզ փա՜ռք:
Որ պատուական խաչիւդ Քո, Քրիստո՛ս, եւ սուրբ արեանդ Քո հեղմամբ կեցուցանել զմեզ կամեցար, երկայնամի՛տ Տէր, Քեզ փա՜ռք:
Որ մարդասիրապէս վասն ամենեցուն ամենայնի համբերեցեր եւ ի մահու զմահ կոխեցեր, երկայնամի՛տ Տէր, Քեզ փա՜ռք:

ՔԱՐՈԶ
Վասն խաղաղութեան ամենայն աշխարհի եւ հաստատութեան սրբոյ Եկեղեցւոյ զՏէր աղաչեսցուք. ասասցուք ամենեքեան միաբանութեամբ:
Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛:

ԱՂՕԹՔ
Սուրբ ես, Տէր Աստուա՛ծ մեր, հզօր եւ փառաւորեալ, որ նստիս ի կառս քերովբէականս եւ լոյս ծագիս յարարածս Քո: Լուսաւորեա՛ զմեզ, Տէ՛ր, ի ժամ առաւօտուս, որպէս զի ի ծագել լուսոյ տուընջեանս ծագեսցի առ մեզ գութ մարդասիրութեան Քո: Հեռացո՛ ի մէնջ, Տէ՛ր, զխաբէութիւն սատանայի եւ զբռնութիւն նորա խորտակեա՛ աղօթիւք եւ բարեխօսութեամբ ամենայն սրբոց: Արա՛ եւ զերկիրս պտղաբեր ի սնունդս ծառայից Քոց, յորոց հանապազ փառաւորեալ գովի Ամենասուրբ Երրորդութիւնդ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՍԱՂՄՈՍ ՃԸ
Կցորդ. Փոխանակ սիրոյ իմոյ մատնէին զիս, այլ ես յաղօթս կայի:
Փոխ. Աստուա՛ծ օրհնութեան իմոյ, մի՛ լռեր, զի բերան մեղաւորի, բերան նենգաւորի բացաւ ի վերայ իմ:
Խօսեցան զինէն լեզուաւ նենգաւորաւ եւ բանիւք ատելութեան պաշարեցին զիս:
Մարտեան ընդ իս ի տարապարտուց, փոխանակ սիրոյ իմոյ մատնէին զիս, այլ ես յաղօթս կայի:
Հատուցին ինձ չար փոխանակ ընդ բարւոյ, ատելութիւն փոխանակ սիրոյ իմոյ:
Կացո՛ ի վերայ նորա մեղաւոր, սատանայ կացցէ ընդ աջմէ նորա:
Ի դատաստանէ իւրմէ ելցէ դատապարտեալ, եւ աղօթք նորա ի մեղս դարձցին:
Եղիցին աւուրք նորա նուազ, եւ զայցելութիւն նորա զայն այլ տարցի:
Եղիցին որդիք նորա որբ եւ կին նորա այրի. սահեսցին փոփոխեսցին, որդիք նորա մուրողք եղիցին եւ ելցեն ի բնակութենէ իւրեանց:
Քննեսցէ փոխատու զամենայն ինչս նորա, յափշտակեսցեն օտարք զվաստակս նորա:
Մի՛ գտցի ոք օգնական նմա, եւ մի՛ ոք ողորմեսցի ի վերայ որբոց նորա:
Եղիցին որդիք նորա ի սատակումն, եւ յազգէ ջնջեսցի անուն նորա:
Յիշեսցին մեղք հօր նորա առաջի Տեառն, եւ մեղք մօր նորա մի՛ ջնջեսցին եւ եղիցին առաջի Տեառն յամենայն ժամ:
Սատակեսցի յերկրէ յիշատակ նոցա, փոխանակ զի ոչ յիշեաց առնել զողորմութիւն:
Հալածեաց զայր աղքատ եւ զտնանկ՝ սպանանել զայն, որ խոնարհ է սրտիւ:
Սիրեաց զանէծս, եւ ելցէ նմա. ոչ կամեցաւ զօրհնութիւն, հեռի եղիցի ի նմանէ:
Զգեցաւ զանէծս որպէս հանդերձ, մտցէ որպէս ջուր ի փոր նորա, որպէս ձէթ ընդ ոսկերս նորա:
Եղիցի նմա որպէս հանդերձ, զի ագանի, որպէս գօտի, որ ածի հանապազ ընդ մէջ:
Այս գործ է այնոցիկ, որ չարախօս կային զինէն առ Տէր, եւ ոյք խօսէին չար զանձնէ իմմէ:
Այլ Դու, Տէ՛ր, Տէ՛ր, արա ընդ իս ըստ անուան Քում, զի քաղցր է ողորմութիւն Քո, եւ փրկեա՛ զիս, զի աղքատ եւ տնանկ եմ ես:
Սիրտ իմ խռովեցաւ ի փորի իմում, եւ ես որպէս ստուեր ի խուսափել իմում պակասեցայ եւ թօթափեցայ որպէս մարախ:
Ծունկք իմ տկարացան ի պահոց, եւ մարմին իմ այլագունեաց յիւղոյ:
Եղէ ես նախատ նոցա, տեսին զիս եւ շարժեցին զգլուխս իւրեանց:
Օգնեա՛ ինձ, Տէ՛ր Աստուած իմ, եւ փրկեա՛ զիս ըստ ողորմութեան Քում:
Ծանիցեն, զի ձեռն Քո այս է, եւ Դու, Տէ՛ր, արարեր զայս:
Նոքա անիծանեն, եւ Դու օրհնեսցես. ոյք յարուցեալ են ի վերայ իմ, ամօթ կրեսցեն, այլ ծառայ Քո ուրախ եղիցի ի Քեզ:
Զգեցցին զամօթ, որ չարախօս կային զանձնէ իմմէ, եւ արկցեն որպէս կրկնոց զամօթ իւրեանց զիւրեամբք:
Այլ ես խոստովան եղէց առ Տէր յոյժ բերանով իմով, ի մէջ բազմաց օրհնեցից զՔեզ.
Զի եկաց Նա ընդ աջմէ տնանկին՝ փրկել զիս յայնցանէ, ոյք հալածեն զանձն իմ:


ԵՐԳ ՏԵԱՌՆ ՆԵՐՍԻՍԻ
վասն վեցերորդի աւուր արարչութեանն
եւ վասն վեցերորդի դարուն եւ ի խաչելութիւնն Քրիստոսի
Ուրբաթ

Չհանդուրժեալ բնութեամբ բարւոյն
Ունել միայն զանճառ բարին,
Այլ ստեղծեալ զմարդ յԻւր պատկերին
Ի վեցերորդ առաւօտին.
Եւ ի յերրորդ ժամ զկողածինն
Ի յօգնութիւն ետ հողածնին,
Զորս ի դրախտին եդ վայելել,
Բայց ի պտղոյն մահու արգել:

Պապանձեալ առ դատողին
Յետ յանցանաց Ադամն հին,
Զկինն պատճառ եդեալ խաբմանն,
Եւ կինն՝ զօձն դաւաճան,
Որով երկիրս այս անիծաւ,
Փուշ եւ տատասկ ի սմա բուսաւ,
Վճիռ մահու մարդոյն տուաւ
Դառնալ ի հող, ուստի ստեղծաւ:

Ջնջել փութայր Հայրն փառաց
Զգիր պարտեաց մեր յանցանաց,
Որով զգեցաւ Որդին գթած
Ի վեց դարուն զմարմին մեղաց.
Հօր հաճութեամբ ի մահ խաչին
Եկն կամաւ ի յուրբաթին,
Գառն զենաւ ի հին Զատկին՝
Փոխան գառանցն օրինակին:

Ռահիւ լուսոյ պատուիրանին
Արդարութեան ճանապարհին
Բարձրանալով Քո ի խաչին՝
Բարձրացուցեր զմեզ ի յերկինս.
Քո անպատում խոնարհութեամբ
Եւ կամաւոր խաչելութեամբ
Հաշտեա՛ց ընդ մեզ, Տէ՛ր, գթութեամբ
Եւ թո՛ղ զմեղս ողորմութեամբ:

Սոսկալի՛դ սերովբէից
Եւ Ահաւո՛րդ քրովբէից,
Խոնարհեցար ի չարչարանս
Չարչարելի բնութեամբ մարդկան,
Ի խաչին զմեղս սպաներ
Եւ զդատակնիք մահու լուծեր.
Հաշտեա՛ց ընդ մեզ, Տէ՛ր, գթութեամբ
Եւ թո՛ղ զմեղս ողորմութեամբ:

Վեհագո՛յն բնութեանց էից
Եւ Արարի՛չդ բոլորից,
Յորժամ ծագես զխաչիդ նշան
Ի գալստեան Քո միւսանգամ,
Զերկրպագուս այժմ հաւատով
Լուսաւորեա՛ նորին լուսով,
Զի համաձայն խաչազգեցիցն
ԶՔեզ օրհնեմք յաւիտենից:

ՔԱՐՈԶ
Խնդրեսցուք հաւատով միաբանութեամբ ի Տեառնէ, զի զողորմութեան զշնորհս Իւր արասցէ ի վերայ մեր: Տէրն ամենակալ կեցուսցէ եւ ողորմեսցի:
Կեցո՛, Տէ՛ր:
Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛, Տէ՛ր, ողորմեա՛:

ԱՂՕԹՔ
Քում ամենազօր եւ հրաշալի մատնութեանդ, Քրիստոս Աստուա՛ծ մեր, երկիր պագանեն զօրք հրեշտակաց, զի Դու միայն ունիս զանմահութիւն՝ Բնակեալդ ի լոյս անմատոյց: Եւ մեք՝ հողեղէն արարածքս, խոնարհեալք երկիւղիւ երկիր պագանեմք, զսուրբ եւ զհրաշալի եւ զյաղթող զմատնութիւնն Քո օրհնեմք եւ փառաւորեմք: Եւ ընդ երկնային զօրսն մատուցանեմք զօրհնութիւն եւ զփառս ընդ Հօր եւ ընդ Սրբոյ Հոգւոյդ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՇԱՐԱԿԱՆ ԽԱՉԻ

(Շրկ. Խաչվերացի բկ.)

Խաչի Քո, Քրիստո՛ս, երկիրպագանեմք. եւ զսուրբ մատնութիւնդ Քո մեծացուցանեմք. եւ զսուրբ չարչարանսդ Քո փառաւորեմք:
Եկա՛յք, հաւատացե՛լք, երկրպագեսցո՛ւք Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ, վասն զի եկն ի ձեռն խաչի Իւրոյ շնորհեաց պարգեւս աշխարհի:
Սուրբ Աստուա՛ծ, սուրբ եւ հզօր, սուրբ եւ անմահ, որ մատնեցար վասն մեր. ողորմեա՛ մեզ: (Երիցս կրկնելով)

(Շրկ. Խաչվերացի ակ.)

Փա՜ռք սուրբ խաչիդ, ալէլուիա. սուրբ մատնութեանդ, ալէլուիա. չարչարանացդ, ալէլուիա:
Նշանեցաւ առ մեզ լոյս երեսաց Քոց, եւ ետուր ուրախութիւն սրտից մերոց:
Ի պտղոյ ցորենոյ, գինւոյ եւ ձիթոյ լցուցեր զնոսա:
Փա՜ռք սուրբ խաչիդ, ալէլուիա. սուրբ մատնութեանդ, ալէլուիա. չարչարանացդ, ալէլուիա:
Նշանեցաւ առ մեզ լոյս երեսաց Քոց, եւ ետուր ուրախութիւն սրտից մերոց:
Ի պտղոյ ցորենոյ, գինւոյ եւ ձիթոյ լցուցեր զնոսա:
Փա՜ռք եւ երկրպագութի՜ւն Հօր եւ Որդւոյ եւ Սրբոյ Հոգւոյն այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

(Օրհ. Խաչվերացի Գշ. բկ.)

Խաչն կենարար, որ եղեւ մեզ փրկութիւն, սովաւ ամենեքեան զՔեզ բարեբանեմք:
Որ ի Հօրէ լուսոյ լոյս ճառագայթեալ ի յերկրի եւ գաւազան զօրութեան հաւատացելոց, սովաւ ամենեքեան զՔեզ բարեբանեմք:
Որ լուսափայլ ծագմամբ հրաշափառապէս մեզ ցուցաւ ի յօգնութիւն ընդդէմ թշնամւոյն, սովաւ ամենեքեան զՔեզ բարեբանեմք:

Փա՜ռք եւ երկրպագութիւն Հօր եւ Որդւոյ եւ Սրբոյ Հոգւոյն. այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ՔԱՐՈԶ ԽԱՉԻ
Սուրբ խաչիւս աղաչեսցուք զՏէր, զի սովաւ փրկեսցէ զմեզ ի մեղաց եւ կեցուսցէ շնորհիւ ողորմութեան Իւրոյ:
Ամենակալ Տէր Աստուա՛ծ մեր, կեցո՛ եւ ողորմեա՛:

ԱՂՕԹՔ
Պահպանեա՛ զմեզ, Քրիստոս Աստուա՛ծ մեր, ընդ հովանեաւ սուրբ եւ պատուական խաչիւդ Քով ի խաղաղութեան: Փրկեա՛ յերեւելի եւ յաներեւոյթ թշնամւոյն: Արժանաւորեա՛ գոհութեամբ փառաւորել զՔեզ ընդ Հօր եւ ընդ Սրբոյ Հոգւոյդ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

ԿՏԱԿ ՄԵԾԻ ՈՒՐԲԱԹՈՒ
Կտակ կոչեցեալ ճառս զփրկագործ չարչարանաց եւ զանպարտ մահուանէ Տեառն մերոյ եւ Փրկչին Յիսուսի Քրիստոսի, որ յաւուրս Մեծի ուրբաթու

Սովորութիւն է մարդկան, զի յորժամ մեռանի ոք ի յայլ տեղիս եւ առնէ կտակ եւ թէ ոք երթայ եւ տայ գոյժ ընտանեաց նորա, յայնժամ, որ առաւել սիրելին է, առաւել լայ:
Այսպէս եւ Քրիստոս՝ երկնաւոր Հայրն մեր, այսօր մեռաւ, եւ ես եկեալ տամ գոյժ, զի ժամանակ է լալոյ եւ ժամանակ ուրախութեան. զի թէպէտ հոգեպէսն ուրախութիւն է, որ չարչարանօքն Քրիստոսի ազատեցաւ հոգիս մեր ի դժոխոցն, այլ մարմնապէս սուգ է եւ տրտմութիւն, որպէս լուսաւորք խաւարեցան ի յերկինս, եւ այլն: Վասն որոյ պարտ է մեզ այսօր ի սուգ մտանել եւ ողբալ ընդ արարածոցս եւ չարչարակից լինիլ Քրիստոսի:
Եւ տասն պատճառաւ ողբայ ոք զհայր իւր:
Նախ՝ թէ ծեր մեռանի, ոչ կարի լան, այլ երիտասարդութեան հասակն առաւել լան: Իսկ Տէրն մեր երեսնամեայ էր:
Երկրորդ՝ զի թէ հայր՝ իւր մահուամբն մեռանի, ոչ է պարտ լալ: Բայց Տէրն մեր բազում նախատանօք եւ չարչարանօք մեռաւ:
Երրորդ՝ թէ որ վասն իւր մեղացն եւ վնասուն մեռանի, ոչ է պարտ լալ: Իսկ Տէրն մեր վասն մեր մեռաւ եւ բազում բարութեան փոխարէն սպանաւ:
Չորրորդ՝ զի թէ որդիքն ոչ լինին պատճառ մահու հօրն, ոչ լան. այլ որպէս Դաւիթ յոյժ լայր զկոտորումն ժողովրդեանն ի հրեշտակէն, զի գիտէր, որ վասն իւր մեղացն էր: Այսպէս եւ մեզ պարտ է առաւել լալ, զի պատճառ մահու Քրիստոսի մեր մեղքն էին:
Հինգերորդ՝ զի թէ ռամիկ շինական ոք մեռանի, ոչ այնքան կսկիծ է, որպէս միամօր եւ գեղեցիկ որդւոյ թագաւորի. ահա այսօր Որդի անմահ Թագաւորին մեռանի:
Վեցերորդ՝ զի թէ խստասիրտ եւ չար ոք մեռանի, ոչ այնպէս կոծան, որպէս զողորմած եւ զբարի այր: Իսկ Տէրն մեր յոյժ ողորմած էր, որպէս որ լայր ի վերայ Ղազարու:
Եօթներորդ՝ զի թէ սպանեալ լիցի օտար կամ թշնամի, ոչ ոք կոծայ. իսկ Տէրն մեր ճշմարիտ սիրելի էր եւ բարեկամ եւ հայր եւ եղբայր:
Ութերորդ՝ զի յորժամ տեսանէ ոք զայլս ի լաց, ի հարկէ լայ եւ ինքն: Ահա այսօր անբան եւ անշունչ արարածք լան, որպէս արեգակն եւ լուսինն եւ այլք ամենայն, ապա ո՜րչափ՝ բանաւոր որդիքս:
Իններորդ՝ յորժամ ոք դիւրին մահուամբ մեռանի առանց չարչարանաց, ոչ լան: Բայց մահն Քրիստոսի էր առաւել չարչարանօք քան զամենայն սրբոցն: Եւ այս՝ վասն վեց պատճառի:
Նախ՝ զի մարմին Նորա առաւել զգայր զչարչարանս, զի նման էր աչաց, որ առաւել առնու զգայութիւնն, զի կուսածին էր եւ ի Հոգւոյն Սրբոյ, որ ոչ կոշտացեալ եւ խոշորացեալ մարմին՝ իբրեւ զայլոց ի մեղս վարելոցն:
Երկրորդ՝ զի չարչարանք սրբոցն հասուցանէր ուրախութիւնն զՀոգւոյն, այսինքն՝ զտեսն Աստուծոյ եւ զսէր արքայութեան, եւ ուրախութիւնն այն ուրախացուցանէ զհոգին: Իսկ ի մարմինն Քրիստոսի ամենեւին ոչ եհաս ուրախութիւն, զի հոգի Նորա միաւորեալ ընդ Աստուածութեանն՝ Աստուած էր, եւ Ինքն էր արքայութիւն, բայց միայն՝ զի գին լինէր փրկութեան մերոյ:
Երրորդ՝ զի զանազան է չարչարանքն. զի այն, որ չուանով կապի եւ պնտի, թուլագոյն է. իսկ այն, որ ձեռքն եւ ոտքն բեւեռեալ լինի, խստագոյն է, զի անդէն ժողովեալ գոլով ամենայն ջիլք անդամոցն՝ առաւել զգայ զցաւն:
Չորրորդ՝ զի թէ մասն ինչ չարչարի եւ մասն ինչ հանգչի, թեթեւ է եւ դիւրին. իսկ Տէրն մեր բոլորովին էր ի չարչարանս, զի գլուխն փշով էր պսակած, դէմքն ապտակով եւ թքով լցած, ձեռքն ու ոտքն բեւեռօք գամած, կուշտն եւ կողն գեղարդեամբ խոցած. վասն այն ծանր էր եւ ահագին:
Հինգերորդ՝ վասն մօրն, զի յորժամ չարչարեն զայլ ոք, զմայրն ի տուն արգելեն. իսկ մայր Տեառն մերոյ մերձ էր եւ տեսանէր զՈրդին ի չարչարանս եւ մորմոքէր. սոյնպէս ի տեսանել Որդւոյն զմայրն ի սուգ՝ եւս առաւել ցաւէր:
Վեցերորդ՝ զի յամենայն ազգէ մարդկան զչարչարանս կրեաց ի Հրէից եւ ի հեթանոսաց, յարանց եւ ի կանանց, ի ծերոց, ի տղայոց, ի մեծամեծաց եւ ի փոքունց, ի քահանայից եւ ի ժողովրդոց, եւ ամենայն բարեկամք Նորա փախեան, եւ ոչ ոք կայր Նորա: Վասն այն ասէր Երեմիա յՈղբսն. «Ձեզ ասեմ, ձեզ ասեմ՝ անցաւորացդ ճանապարհի. դարձիք հայեցարո՛ւք եւ տեսէ՛ք, թէ երբեք իցե՞ն ցաւք՝ ըստ ցաւոցս լեալ, որ ի վերայ Իմ հասին»:
Տասներորդ՝ զի թէ մեռանի ոք յօտարաց, ոչ ինչ է, այլ Տէրն մեր Քրիստոս յազգականաց եւ ի սիրելի աշակերտէն՝ ի Յուդայէ մատնեցաւ եւ մեռաւ:
Ո՛վ Յուդա անօրէն եւ խորամանկ, վասն ա՞յն վաճառես զՔրիստոս, որ եթող քեզ զսպանումն հօր եւ մօր քոյ եւ յաշակերտութիւն կոչեաց զքեզ եւ ետ քեզ զօրութիւն յարուցանելոյ զմեռեալս եւ գանձապետ արար զքեզ:
Ո՛վ նենգաւոր Յուդա, յորժամ կամէիր վաճառել զՈրդին Աստուծոյ եւ զՄարիամու, վասն է՞ր յառաջագոյն ոչ գնացեր առ Կոյսն Մարիամ, զի հնարէր եւ տայր քեզ զոսկի փոխանակ ընդ արծաթոյ:
Ո՛վ չար եւ վատ, զի՞նչ էր երեսուն արծաթն, որ զքեզ յաւիտենից կորստեան մատնեցեր՝ մատնելով զՎարդապետն քո եւ Աստուած. թէ կարօտ էիր սակաւ արծաթիդ, պարտ էր ասել, քանզի եւ Նա զի ողորմած էր, լնոյր զկարօտութիւն քո ոսկով եւ մարգարտով. այլ զի չար էիր եւ ագահ, վասն այն մատնեցեր:
Ո՛վ թշուառական, զծառայ մի, որ ոչ ինչ գիտէ, հարիւր դահեկանի վաճառեն, եւ դու զՎարդապետն եւ զԱրարիչն երկնի եւ երկրի՝ երեսուն արծաթի. ապա՝ գողացեալ էիր, եւ ոչ էր քո, վասն այն թաքուն եւ դիւրագին վաճառես. ահա լաւ էր, թէ բնաւ իսկ չէիր ծնեալ, որպէս եւ Տէրն Ինքն ասաց:
Եւ յորժամ երթեալ վաճառէր զՏէրն, Նա նստեալ ի պարտիզին՝ ուսուցանէր զաշակերտսն. եւ մեկնեցաւ ի նոցանէ սակաւ մի եւ սկսաւ խորհիլ վասն մահուն, եւ հոսէր ի Նմանէ քրտունք արեան:
Արդ, եթէ ի խորհիլն այնչափ երկիւղ կրէր, ո՜րչափ եւս առաւել՝ յորժամ կրէր զչարչարանս:
Յայնժամ եհաս Յուդա բազմութեամբ Հրէիցն:
Եւ ասէ Յիսուս՝ զո՞ խնդրէք. եւ ասեն՝ զՅիսուս Նազովրեցի. եւ ասէ՝ Ես եմ. եւ ամենեքեան անկան ի վերայ երեսաց իւրեանց:
Դու տես, որ կարէր փրկել զԻնքն ի նոցանէ:
Յայնժամ ասէր Յուդա. «Ո՛ղջ լեր, Վարդապե՛տ». եւ համբուրեաց զՆա:
Եւ ասէր Յիսուս. «Ընկե՛ր, համբուրելո՞վ մատնես զՈրդի մարդոյ»:
Ո՛վ խորամանկ Յուդա, նշանաւ սիրոյ մատնես զՈրդին Աստուծոյ:
Յայնժամ Հրեայքն կալան զՅիսուս, իսկ Պետրոս ջերմն սիրով հանեալ զսուրն եւ եհատ զականջ ծառային:
Ասէ Յիսուս. «Դարձո՛ զսուրդ, զի եթէ կամիմ փրկել զԻս, աւելի քան զերկոտասան բիւրս հրեշտակաց իջուցանեմ. այլ կամաւ մեռանիմ: Զի թէ ոչ մեռանիմ, աշխարհս ոչ փրկի, կամ գիր մարգարէիցն ոչ լցուի». յայնժամ զականջ ծառային ողջացոյց:
Ապա կապեցին զՆա, եւ աշակերտքն փախեան: Եւ տարան զՆա բազում նախատանօք առ քահանայսն: Իսկ Քրիստոս քաղցրութեամբ խօսէր եւ տայր պատասխանի:
Եւ ծառայն, որոյ զունկն ողջացոյց, եհար ապտակ փոխանակ պարգեւին:
Դու մի՛ զարմանար վասն նորա. զի եթէ զերեսուն եւ ութամեայ անդամալոյծն, որոյ զբոլոր մարմինն ողջացոյց եւ ի տաճարին ասաց՝ «Երթ, այլ մի՛ եւս մեղանչեր, զի մի՛ չար եւս ինչ լինիցի քեզ», առաջին ապտակն նա եհար, որում զարմանայ Եկեղեցի ընդ ներողութիւնն Քրիստոսի, ապա չէ զարմանք, թէ զերկրորդն նա եհար, որ զմասն ինչ բժշկեաց:
Եւ թէ սոքա զայս արարին, զի՞նչ համարիս զանծանօթ զինուորս, եթէ զո՜րս ոչ գործեցին:
Եւ յորժամ գայլն այն սկսաւ խածանել զԳառն Աստուծոյ, ապա սկսան այլքն փողոտել. ոմանք հարին զբերանն օրհնեալ, այլք ապտակէին զերեսն: Այլք պիղծ բերանով թքանէին յերեսն, այլք հարկանէին զգլուխն, այլք ցտէին զերեսն: Եւ այլք ոմանք ձգեալ յերկիր՝ ոտիւք եւ ձեռօք հարկանէին:
Ո՛վ ստեղծող Որդի Աստուծոյ, Ո՛վ Որդի Մարիամու սրբոյ Կուսին, յո՜րպիսի ինչ հասեր վասն մեղաց մերոց:
Եւ այսպէս դառն տանջանօք եւ նախատանօք տարան զՔրիստոս նախ ի յապարանսն Աննայի, որ էր աներ Կայիափայի:
Եւ ի հարցանել քահանայապետին վասն վարդապետութեանն եւ պատասխանելն Յիսուսի մի ոմն ի սպասաւորացն ած ապտակ Յիսուսի եւ ասէ. «Այդպէ՞ս պատասխանի տաս քահանայապետիդ»:
Եւ առաքեաց Աննա զՅիսուս կապեալ առ Կայիափա փեսայն իւր, որ էր քահանայապետ: Եւ գային ընդ Նմա ամենայն քահանայապետք եւ դպիրք եւ ծերքն, որպէս ասէ Մարկոս:
Աստ խնդրէին վկայ հակառակ Յիսուսի եւ ոչ գտանէին. եւ բազում սուտ վկայութիւն վկայէին, եւ ոչ էին նման միմեանց վկայութիւնքն: Ապա յարուցեալ քահանայապետն հարցանէր զՅիսուս. «Դո՞ւ ես Քրիստոս՝ Որդի Օրհնելոյն»:
Իսկ յասելն Յիսուսի՝ «Տեսանիցէք զՈրդի մարդոյ՝ նստեալ ընդ աջմէ զօրութեան եւ եկեալ ընդ ամպս երկնից», պատառեաց քահանայապետն զպատմուճան իւր եւ ասաց. «Զի՞նչ պիտոյ են մեզ վկայք. ահա լուայք ամենեքեան զհայհոյութիւն Դորա»:
Եւ ապա ասաց. «Զիա՞րդ թուի ձեզ դատաստան Նորա». եւ ամենեքեան ասացին. «Մահապարտ է»:
Յայնժամ սկսան թքանել ընդ երեսս Նորա եւ ձորձ ի վերայ գլխոյն ձգեալ՝ կռփէին եւ ասէին. «Մարգարէա՛ց մեզ, Քրիստո՛սդ. ո՞վ է այն, որ եհարն զՔեզ». եւ սպասաւորք սկսան ապտակել: Եւ այսու ոչ շատացան, այլ կապեցին զՆա ի քարեղէն սիւն կարճ եւ յամենայն կողմանց հարին զՆա ուժգին, մինչեւ ամենայն մարմինն եղեւ արիւն: Եւ ի ժամանել առաւօտուն խորհուրդ արարին քահանայապետքն եւ ամենայն ատեանն, կապեցին զՅիսուս եւ տարան մատնեցին Պիղատոսի:
Իսկ Պիղատոս եհարց զՅիսուս եւ ասէ. «Դո՞ւ ես Թագաւորն Հրէից»: Պատասխանի ետ Յիսուս եւ ասաց. «Դու ասացիր»:
Ասաց Պիղատոս ցքահանայապետսն. «Չգտանեմ ինչ վնաս յԱռնս յայսմիկ»:
Նոքա պնդէին եւ ասէին. «Խռովէ զժողովուրդս մեր. ուսուցանէ զամենայն Հրէաստան՝ սկսեալ ի Գալիլէէ մինչեւ ցայսօր»: Իբրեւ ստուգեաց Պիղատոս, թէ Գալիլեացի է, ետ տանել առ Հերովդէս, զի եւ նա յԵրուսաղէմ էր:
Իբրեւ եհարց Հերովդէս բազում բանիւք, Քրիստոս ոչ ինչ ետ նմա պատասխանի, որպէս ասէ Յովհաննէս:
Եւ քահանայապետքն եւ դպիրքն պնդագոյն չարախօսէին զՆմանէ: Արհամարհեաց զՆա եւ Հերովդէս իւրովք զօրականօք եւ այպն արարեալ՝ արկ զՆովաւ հանդերձս սպիտակս եւ ետ տանել դարձեալ առ Պիղատոս. եւ եղեն բարեկամք միմեանց յաւուր յայնմիկ, քանզի յառաջ թշնամիք էին, որպէս դեւք, զի հակառակ են միմեանց եւ ի կորուստ մարդկան միաբանին:
Կոչեաց դարձեալ Պիղատոս զքահանայապետսն եւ ասէ. «Ածիք առ իս զԱյրս զայս, եւ ահաւասիկ առաջի ձեր դատեցայ եւ վնաս ինչ ոչ գտի ի Սմա՝ արժանի լինել մահու, որպէս եւ ոչ Հերովդէս»:
Պատասխանի ետուն Հրեայքն եւ ասեն. «Մեք օրէնս ունիմք, եւ ըստ օրինաց մերոց՝ պարտի մեռանիլ, զի զանձն Որդի Աստուծոյ արար»:
Եւ յորժամ լուաւ զայս Պիղատոս, առաւել եւս երկեաւ: Եմուտ դարձեալ յապարանսն եւ ասաց ցՅիսուս. «Ուստի՞ ես Դու». եւ բանիս այսմիկ Յիսուս ոչ ետ պատասխանի:
Ապա դժուարացաւ Պիղատոս եւ ասաց. «Ընդ իս ո՞չ խօսիս. ո՞չ գիտես, թէ իշխանութիւն ունիմ հանել զՔեզ ի խաչ եւ իշխանութիւն ունիմ արձակել զՔեզ»:
Ասաց. «Ոչ ունէիր իշխանութիւն ի վերայ Իմ, եթե ոչ էր տուեալ ի վերուստ. եւ որ մատնեացն զԻս քեզ, նմա մեծ մեղք են». ի բանէս յայսմանէ կամեցաւ արձակել Պիղատոս:
Եւ Հրեայքն աղաղակեցին եւ ասացին. «Եթէ զԴա արձակես, չե՛ս բարեկամ կայսեր. ամենայն, որ թագաւոր կոչէ զանձն իւր, հակառակ է կայսեր»:
Ասէ ցնոսա Պիղատոս. «Ես զԹագաւորն ձեր ի խա՞չ հանիցեմ»:
Պատասխանի ետուն Հրեայքն. «Չի՛ք մեր թագաւոր, բաց ի կայսերէ»:
Իսկ Պիղատոս, քանզի գիտէր, թէ առ նախանձու մատնեցին, հնարէր յամենայն կողմանց, զի ազատեսցի Յիսուս: Ասէ ցնոսա. «Սովորութիւն է ձեր յամենայն տօնի արձակել զկապեալ մի»:
Եւ էր ոմն, որում անունն էր Բարաբբաս՝ կապեալ ընդ խռովիչսն, որոց ի խռովիլն այր մի սպանեալ էր, որպէս ասէ Մատթէոս:
Ասէ Պիղատոս. «Զո՞ ոք կամիք յերկուց աստի, զի արձակեցից ձեզ. զՅեսու Բարաբբա՞ս, եթէ զՅիսուս՝ զանուանեալն Քրիստոս». իսկ քահանայապետքն եւ ծերքն հաւանեցուցին զժողովուրդն, զի խնդրեսցեն զԲարաբբաս եւ զՅիսուս կորուսցեն:
Եւ մինչդեռ յայս էին, առաքեաց կինն Պիղատոսի եւ ասէ. «Չկայ ինչ քո եւ Արդարոյն այնորիկ, զի բազում անցք անցին ընդ իս այսօր յանուրջս վասն Նորա»:
Ասէ Պիղատոս. «Զո՞ կամիք, զի արձակեցից ձեզ յերկուց աստի». եւ նոքա ասեն՝ զԲարաբբա՛յն: Ասէ ցնոսա Պիղատոս. «Իսկ զի՞նչ արարից զՅիսուս՝ զանուանեալն Քրիստոս, զԱրքայն Հրէից»: Ասեն ամենեքեան՝ խաչեսցի՛:
Ասէ ցնոսա. «Զի՞նչ չար արար». եւ նոքա առաւել եւս աղաղակէին եւ ասէին՝ խաչեսցի՛: Եւ երբ ետես Պիղատոս, թէ ոչ ինչ օգնէ, այլ առաւել խռովութիւն լինի, ապա առեալ ջուր՝ լուաց զձեռս առաջի ժողովրդեանն եւ ասէ. «Քաւեալ եմ ես յարենէ Արդարոյդ. դո՛ւք գիտասջիք»: Պատասխանի ետուն. «Արիւն Դորա՝ ի վերայ մեր եւ ի վերայ որդւոց մերոց»: Ասէ ցնոսա Պիղատոս. «Առէ՛ք զԴա դուք եւ ըստ ձերոց օրինացն դատեցարո՛ւք»: Ասեն ցնա Հրեայքն. «Մեզ ոչ է արժան սպանանել զոք»: Եւ ապա Պիղատոս կամեցաւ հաճել զմիտս ամենեցուն եւ կատարեալ զհայցուածս նոցա՝ արձակեաց նոցա զԲարաբբայն եւ զՅիսուս գան հարեալ՝ ետ ի ձեռս նոցա, զի ի խաչ ելանիցէ:
Եւ տես աստ, զի յերեկոյին ըմբռնեցին զՔրիստոս եւ մինչեւ ցերրորդ ժամ աւուրն ոչ ետուն Նմա հանգիստ քթթել մի ական, այլ այնքան չարչարանօք զգիշերն բոլոր շրջուցեցին, մինչ զի զվճիռ եւս ետուն հատանել, զի խաչեսցի:
Եւ յորժամ եղեւ հրաման խաչելոյն, մուծին զինուորքն ի ներքս ի գաւիթն, ուր հրապարակն էր: Եւ կոչեն միանգամայն զամենայն գունդն, զգեցուցանեն Նմա քղամիդ կարմիր եւ ծիրանի: Եւ եդին ի գլուխ Նորա պսակ ի փշոց եւ եղէգն՝ աջոյ ձեռին Նորա. ի ծունր իջեալ առաջի Նորա՝ կատակէին եւ ասէին. «Ո՛ղջ լեր, Թագաւո՛ր Հրէից»:
Եւ թքեալ ի Նա՝ առնուին զեղէգն եւ ծեծէին զգլուխ Նորա. եւ իբրեւ հանին արտաքս, ունէր պսակ ի փշոց եւ հանդերձ ծիրանի: Եւ իբրեւ ձաղեցին զՆա, մերկացուցին ի Նմանէ զքղամիդն եւ ագուցին Նմա զԻւր հանդերձն եւ տարան զՆա ի խաչ հանել:
Արդ, այսր ամենայնի ոչ էր տեղեակ Մարիամ, այլ աղօթէր ի տան:
Եւ պարտ է գնալ եւ պատմել նմա, բայց ո՞վ երթիցէ:
Ո՛վ Գաբրիէլ, դու, որ ծանօթ ես Կուսին, գնա՛ եւ պատմեա՛ նմա:
Պատասխանէ Գաբրիէլ. «Քաւ լիցի, թէ ես ասիցեմ զայդ, գուցէ լուեալ՝ մեռանիցի. զի ես ետու նմա աւետիս ուրախութեան, այժմ ոչ կարեմ տալ գոյժ տրտմութեան. ես ետու նմա աւետիս անվախճան թագաւորութեան, այժմ ոչ կարեմ տալ բօթ մահուան. ես ետու նմա աւետիս վասն ժողովրդեան փրկութեան, այժմ ոչ կարեմ տալ գոյժ խաչելութեան»:
Ո՛վ Հոգի Սուրբ, Դու, որ ուրախութիւնդ ես տրտմեցելոց եւ մխիթարիչ սգաւորաց, Դո՛ւ երթ մխիթարեա զնա:
Իսկ Նա պատասխանէ. «Ոչ է օրս մխիթարութեան եւ ուրախութեան». թէպէտ ուրախութիւն տայ, ոչ առնու ի յանձն, զի Միածինն Իւր մատնեալ ի ձեռս անօրինաց եւ բարձեալ Ինքնին զխաչափայտն՝ ելանէ խաչիլ ի Գողգոթա:
Ո՛վ Մարիամանք եւ սիրելիք սրբոյ Կուսին, դո՛ւք ծանուցէք նմա զմահ Որդւոյն իւրոյ ի Հրէիցն:
Եւ երթեալ սոքա առ նա՝ նստէին տրտմեալ երեսօք եւ ոչ իշխէին ասել յայնցանէ, զի մի՛ ի տրտմութենէն մեռցի, այլ ի միմեանս հայելով՝ լռէին:
Ո՛վ Յովհաննէս աւետարանիչ, դո՛ւ երթ պատմեա, զի կանայքն թուլասիրտ եւ բազմաղէտ են, վասն այն ոչ ինչ կարեն ասել:
Եւ սա երթեալ՝ հարցանէ. «Ո՛վ Մարիամ, ո՞ւր է Որդին քո, ո՞ւր Ուրախութիւնն քո, ո՞ւր ճառագայթափայլ Արեգակն քո, ո՞ւր է Փառքն եւ Պսակն քո, ո՞ւր է Միածինն եւ Անդրանիկն քո, ո՞ւր է Տերն եւ Վարդապետն մեր: Ահա՜, մա՛յր Տեառն իմոյ, Հրեայքն ըմբռնեալ տանին զՆա ի մահ խաչին»:
Եւ ընդ ասելն Յովհաննու եւ ահա Հրեայքն եւ զինուորքն անցուցանէին զՅիսուս՝ աղաղակելով, թէ՝ «Ո՛վ ոք, որք կամիք տեսանել զմահ սուտ մարգարէիս մեծ նախատանօք, եկա՛յք, ելէ՛ք եւ տեսէ՛ք»:
Իբրեւ լուաւ Կոյսն զայս, թնդաց սիրտն, վերացաւ ուշն, աղմկեցաւ միտքն: Թռեաւ ի դուրս իբրեւ զնետ, ցոլացաւ իբրեւ զկայծակն, արագեաց իբրեւ զնշոյլս արեգական, սլացաւ որպէս զարծուի եւ եհաս առ Միածին Որդին. եւ ետես զայն ինչ, զի զինուորքն վառեալ էին կուռ զինու եւ ի մէջ առեալ զՈրդին իւր՝ սուսերօք եւ բրօք վարէին ի մահ խաչին. գոռաց իբրեւ զամպ, գոչեաց իբրեւ զառիւծ, մռնչեաց իբրեւ զինծ, խռովեցաւ իբրեւ զծով, պղտորեցաւ իբրեւ զգետ գարնան, գալարեցան աղիք նորա իբրեւ զմագաղաթ, կսկծեցաւ սիրտ նորա որպէս ի հրոյ այրեցեալ, ցաւեցաւ լեարդն որպէս ի նետէ հարեալ, մթացաւ աչքն որպէս զմէգ, խաւարեցաւ լոյսն որպէս զմթին գիշեր, ուշագնաց եղեւ իբրեւ զթալկացեալ, քաղեցան ոգիքն իբրեւ զտապացեալ: Անկաւ յերկիր որպէս զմեռեալ:
Ո՛վ Մարիամանք, փութո՛վ օգնեցէք մօր Տեառն իմոյ:
Եւ նոքա փութացեալ եկին եւ յարուցին զնա: Եւ երբ ի յուշ եկն եւ ետես զՈրդին յայնպիսի նախատինս, լայր եւ սգայր դառնապէս եւ արեան արտասուս իջուցանէր, աղաղակէր եւ հարկանէր զերեսսն: Փետտէր զհերսն, պատառէր զհանդերձսն, սուգ առնոյր ի վերայ Որդւոյն եւ ասէր. «Ո՛վ սիրելի Որդեակ իմ, ո՞րպէս կորուսի զՔեզ. Ո՛ խնդութիւն իմ, ո՞րպէս ըմբռնեցար. Ո՛ զուարճութիւն իմ, ո՞րպէս դառնացար. Ո՛ բերկրութիւն իմ, ո՞րպէս նախատեցար. Ո՛ ուրախութիւն իմ, ո՞րպէս տրտմեցար. Ո՛ արեգակն իմ, զիա՜րդ խաւարեցար. Ո՛ կեանք իմ, զիա՜րդ վշտացար. Ո՛ Աստուած իմ եւ ստեղծող, զիա՜րդ ապտակեցար. Ո՛ հաւատ իմ եւ յոյս, ո՞րպէս թքալից եղեր. Ո՛ սէր իմ եւ զարդ, զիա՜րդ պսակեցար փշովք. Ո՛ փառք իմ եւ պսակ, զիա՜րդ գանեցար. Ո՛ անգին մարգարիտ իմ, զիա՜րդ դեղնեցար. Ո՛ պատուական ակն իմ ոսկեճաճանչ, զիա՜րդ բեւեռեցար. Ո՛ բարձր աշտարակ իմ, զիա՜րդ դղրդեցար. Ո՛ ամուր պարիսպ իմ, ընդէ՞ր քակտեցար. Ո՛ համասփիւռ ծաղիկ իմ, ո՞րպէս թառամեցար: Զի՞նչ առնեմ գերի մայրս Քո. առ ո՞վ երթիցեմ, զո՞վ ի յօգնութիւն կոչիցեմ մօրս եղկելոյս, Ո՛վ սիրելի Որդեակ իմ. վա՜յ ինձ եւ եղուկ ի մէջ ամենայն մարց. վա՜յ ինձ եւ եղուկ ի մէջ ամենայն կենդանեաց»:
Եւ այսպէս ամէնօրհնեալ մայրն զկնի երթայր ողբալով, եւ շրջեցուցանէին զՅիսուս ընդ ամենայն Երուսաղէմ: Էին անդ բազում օտարք, եւ Հրեայք, որք քար եւ հող արկանէին ի վերայ Յիսուսի, զի ծանր էր խաչն եւ ոչ կարէր տանել, վասն որոյ քարշէին զՆա չուանօք. եւ կալան պահակ զՍիմովն Կիւրենացի, զի բարձցէ զխաչն Յիսուսի. եւ Տիրամայր Աստուածածինն տկարացեալ ի քայլելն՝ վերստին անկաւ ի գետին, եւ մինչ կանգնեցուցին, կամէր երթալ զհետ Որդւոյն իւրոյ:
Ասեն Մարիամանքն. «Ո՛վ Տիրամայր, վասն է՞ր կամիս գնալ ի Գողգոթա. ո՞չ է մեզ բաւական, զի զՀայրն մեր կորուսաք, կամիս, զի եւ զքե՞զ կորուսցուք. դարձի՛ր ի տուն քո եւ մի՛ երթար զհետ»:
Եւ նա ասէ. «Թո՛յլ տուք ինձ, զի մեռայց ընդ Որդւոյ իմոյ. թո՛յլ տուք ինձ, զի խաչակից եղէց Որդւոյն իմոյ»:
Արդ, մինչ այսպէս անտանելի խղճութեամբ հասին ի Գողգոթա, կանգնեցին անդ զխաչն եւ տարածեցին զՅիսուս ի վերայ նորա՝ քարշելով զձեռսն եւ զոտսն երկուց կողմանց խիստ սաստիկ. եւ հաստ եւ գուլ բեւեռօք անխնայ, կռանաւ ստէ՜պ ստէ՜պ հարկանելով՝ բեւեռեցին:
Եւ ապա կանգնեցուցին զխաչն, զի ամենեքեան տեսցեն. եւ յայնժամ առեալ Յիսուսի զտանջանս, եւ արիւնն հեղանիւր յո՜յժ յոտիցն եւ ի ձեռացն, եւ մայր Տեառն կայր խորովեալ սրտիւ առ խաչին, եւ զայս ամենայն տեսեալ՝ գալարէին աղիքն, եւ այնչափ արտասուէր, որ իբրեւ զառու հեղոյր:
Ասեն ցնա. «Ո՛վ Աստուածածին, վասն է՞ր այնչափ լաս». եւ նա ասէ. «Ունիմ պատճառ յոյժ լալոյ. տեսանեմ զՈրդին իմ ի տանջանս եւ ոչ կարեմ մխիթարել. տեսանեմ, զի մեռանի, եւ ոչ կարեմ ընդ Նմա մեռանիլ. տեսանեմ ծարաւի եւ ոչ կարեմ արբուցանել. վա՜յ ինձ, զի՞նչ արարից. աղաղակէ Որդին իմ, թէ՝ ծարաւի եմ, եւ լեղի արբուցանեն. երկնչիմ երթալ բերել ջուր, գուցէ մեռեալ գտանիցեմ»:
Յայնժամ կարէր ասել Գաբրիէլ հրեշտակապետին, թէ՝ «Ո՞ւր է աւետիքն իմ, ո՞ւր է ուրախութիւնն իմ, ո՞ւր է ողջոյնն իմ, եւ այլն. այսօր ընդ հակառակն երեւի: Վա՛յ ինձ, զի «Մարիամ» ձայնեցեր յայն օրն, որ թարգմանի «լուսաւորեալ», այսօր խաւար եղէ. ասացեր՝ «լի շնորհօք», այսօր լի եմ դառնութեամբ. ասացեր՝ «ուրա՛խ լեր», այսօր լի եմ տրտմութեամբ. ասացեր՝ «բերկրեա՛լ», այսօր ի սուգ եմ սգաւորեալ. ասացեր՝ «Տէր ընդ քեզ», այսօր հանեն զՏէրն իմ յինէն. ասացեր՝ «օրհնեալ ես դու ի կանայս», այսօր նախատինք եմ ի մէջ Իսրայելի»:
Եւ դարձեալ կարէր ասել առ Եղիսաբեթ. «Ո՛վ ազգական իմ, ո՞ւր է աւետիսն քո, որ ասացեր. «Օրհնեալ է Պտուղ որովայնի քոյ». ե՛կ եւ տե՛ս զՊտուղն իմ, թէ որպէս թառամեցաւ, որպէս գանեցաւ, որպէս ճմլեցաւ ի վերայ խաչին, եւ ջերմ արիւնն հեղաւ ի վերայ փայտին»:
Զայս ասելով՝ գիրկս արկանէր խաչին, յոգւոց հանէր, ի խորոց սրտէ հառաչէր, զերեսսն ի վերայ փայտին թաւալէր, անյագաբար համբուրէր, ի կսկծոյն մորմոքէր. Որդին արեամբն զփայտն ներկէր, եւ մայրն արտասուօքն առոգէր. Հայրն հոգւոյն ակնարկէր, եւ մայրն մարմնոյն թեւարկէր. Հոգին ի չարչարանս Էակցին դիտէր, եւ մայրն ի մահ Նորին վարանէր:
«Վա՜յ եւ եղուկ եղկելւոյս» ասէր, զի տեսանէր զՈրդին այլագունեալ ի վերայ խաչին, որպէս ասէ Եսայի. «Տեսաք մեք զՆա, եւ ոչ գոյր Նորա տեսիլ եւ ոչ գեղեցկութիւն. այլ տեսիլ Նորա՝ անարգ նուազեալ, քան զամենայն որդիս մարդկան»:
Եւ ասէր առ Հրեայսն. «Սպանէ՛ք զիս ընդ Որդւոյս իմոյ, զի մեռանիլն քաղցր է ինձ, քան թէ իցեմ յետ Սորա կենդանի. զի առանց Սորա կեանք իմ մահ է, ուրախութիւնն իմ՝ սուգ, հանգիստն իմ՝ չարչարանք, լոյսն իմ՝ խաւար, արքայութիւնն իմ՝ դժոխք»: Եւ որպէս Դաւիթ սգայր զԱբիսողոմ՝ ասելով՝ «Որդեա՛կ, ո՞վ տայր ինձ զմահ քո», այսպէս եւ սուրբ Կոյսն ասէր. «Ո՛վ Որդեակ, այլոց ողորմիս եւ մեռանիս, ինձ ընդէ՞ր ոչ ողորմիս, զի ընդ Քեզ մեռանիցիմ: Զաւազակն մխիթարես՝ ասելով՝ «Այսօր ընդ Իս իցես ի դրախտին», զիս ընդէ՞ր թողուս ի մէջ քանասար գայլոց: Զհոգիս ի դժոխոցն կամիս ազատել, զիս ընդէ՞ր թողուս ի գերութիւն Հրէիցն: Վասն խաչահանուացն աղօթես եւ զմայր Քո ընդէ՞ր ոչ սփոփես»:
Իսկ Յիսուս հանապազ անթարթ աչօք ի մայրն հայէր. եւ սկսաւ ասել ցմայր Իւր. «Մի՛ լար, մա՛յր Իմ, զի ցաւ քո առաւել է, քան զցաւս Իմ. արտասուք քո դժուար է Ինձ, քան զհեղումն արեան Իմոյ. բաղխումն կրծոց քոց ծանր է Ինձ, քան զհարումն բեւեռաց Իմոց. կսկիծ սրտի քոյ առաւել կսկծէ զԻս, քան զբացումն կողից Իմոց. մերկացումն գլխոյ քոյ յո՜յժ խոցոտէ զԻս, քան զփուշս պսակաց գլխոյ Իմոյ. մի՛ լար, մա՛յր Իմ, մի՛ լար եւ մի՛ յաւելուր ի ցաւս Միածնի քոյ: Այլ գթա՛ ի յաղիս քո, որ առանց սերման յղացար եւ կուսութեամբ ծնար, ստեամբ դիեցուցեր եւ կաթամբ կերակրեցեր: Աստուածաբարձ բազկօքդ բարձեր եւ գորովալի գթով սնուցեր. մի՛ լար, քաղցրի՛կ մայր Իմ, մի՛ լար, զի յոյժ նուաղեալ եմ. ի մեծի տագնապի եմ, զի քաղին ոգիք Իմ, եւ սպառի շունչն Իմ, եւ կամիմ աւանդել ի ձեռս Հօր զհոգի Իմ. ահա տամ քեզ փոխանակ Ինձ զՅովհաննէս՝ ի մխիթարութիւն քեզ. դու եղիցիս դմա մայր, եւ դա եղիցի քեզ որդի»:
Ասէ սուրբ Կոյսն ցաւագին սրտիւ. «Մի՛ ասեր զայդ, Միածի՛ն իմ, աղաչեմ զՔեզ, քանզի ոչ առնում յանձն. զի ոչ կարեմ փոխանակել զԱստուածդ ընդ մարդոյ, զԱրարիչդ ընդ արարածոյ, զՏէրդ ընդ ծառայի, զՎարդապետդ ընդ աշակերտի, զԹագաւորդ ընդ ձկնորսի, այլոց ծնունդն ընդ Ծնունդդ որովայնի իմոյ»:
Եւ էր ժամ երրորդ, յորժամ ի խաչ հանին. եւ ի վեցերորդ ժամուն խաւար կալաւ զերկիր մինչեւ յիններորդ ժամն. եւ սկսաւ ասել առ Հայր. «Էլի՛, Էլի՛, լամա սաբաքթանի». եւ ի ձայն բարձր աղաղակեաց եւ արձակեաց զոգին:
Ահա դու տես զկատարած մօրն. զի յորժամ աւանդեաց Յիսուս զհոգին, մերձ կայր առ խաչի պատուանդանին՝ Յովհաննու հանդերձ, յայնժամ սկսաւ եւ զայսպիսի ողբս հառաչել. «Տէ՛ր իմ եւ Որդեա՛կ իմ Յիսուս, զի ըստ աւետեացն Գաբրիելի եւ ըստ ազդելոյն Սիմէովնի՝ զՔեզ անմահ կարծէի եւ յայս իսկ ծնայ զՔեզ, արդ տեսանեմ, որ ոչ կրես զմահ հասարակաց, այլ զմահ մահապարտաց եւ անօրինաց: Ո՛վ քաղցրիկ Տէր իմ եւ Աստուած, հեզ եւ խոնա՛րհ Որդեակ, փոխանակ մեռելոցն, զորս յարուցեր, եւ կուրացն, որոց լոյս պարգեւեցեր, զանձն Քո ի մահ մատնեցեր եւ այսպիսի մահուամբ խփեցեր զհրաշաշնորհ եւ զբաղձալի աչքերդ: Որ զլեզուս համերց արձակեցեր, այժմ լռեալ կաս առանց խօսելոյ եւ բարբառելոյ: Որ զձեռս գօսացելոցն առողջացուցեր, արդ բարունակաձեւ բազուկ Քո բեւեռեցան ի խաչափայտի: Որ անդամալուծին զգնալն պարգեւեցեր, այժմ կապեալ տեսանեմ զգարշապարս Քո: Որ խոստանայիր բազմաց տալ զջուրն կենդանի, այսօր ծարաւու պասքեալ՝ մեռար»:
Զայս պաղատէր աղիողորմ կսկծանօք եւ թանայր զգարշապարսն Յիսուսի յորդ արտասուօք եւ ասէր. «Քա՛ղցր Որդեակ, ողորմա՛ծ Որդեակ, հանդա՛րտ Որդեակ, մօրս միա՛յն Որդեակ, Միածի՛ն իմ Որդեակ: Վա՜յ իմ արգանդիս, որ զՔեզ ծնայ. վա՜յ իմ ստեանցս, որ դիեցուցի. վա՜յ իմ աչացս, որ զՔեզ տեսի. վա՜յ ականջացս, որ զձայնդ լսեցի. վա՜յ բերանոյս, որ համբուրեցի. վա՜յ իմ շրթանցս, որ աղերսեցի. վա՜յ իմ լեզուիս, որ խօսակցեցայ. վա՜յ իմ բազկիս, որ զՔեզ բարձի: Արդ, Դու այլ եւս ոչ գաս մօրս յերեւան եւ այլ ոչ ասես. «Մա՛յր Իմ Մարիամ». այլ ոչ աւետեն, թէ՝ «Որդին քո եկն». վա՜յ եւ եղուկ ի վերայ մօր Քոյ: Ահա, թող Քո մայրդ այսօր մեռանի. ահա, թող ծածկեն զիս խորք խաւարի. ահա, թող գնամ ի խորս անդնդոց. ահա, թող խաւար տիրէ աչացս, թող մթանայ ինձ լոյսն արեւուն: Լուսինն ի լրմանէ լուսոյն սպառի, աստեղքն յերկնից այսօր թօթափին, երկինքն լայ, երկիրս աւաղէ: Որ զՔոյդ տեսի այսօր զկատարած, ի փայտ մահու բեւեռած եւ յամէն տեսողացս նախատած: Յիսուս Որդի՝ մօրս միաւոր, աչացս լոյս՝ Աստուած ահաւոր. ա՜յ գեղազարդ՝ աչեր ծովային, այսօր շիջար ի տեսանելոյ. ա՜յ գերագոյն՝ գլուխ գանգրահեր, խոնարհեցար իբր զմեռելոյ. ա՜յ ոսկեթել՝ մօրուս վարդագոյն, դու ներկեցար արեամբ կարմրագոյն. ա՜յ հրաշագործ՝ քարոզ բերկրալիր, լռեցեր այսօր դու ի խօսելոյ: Ա՜յ սքանչելի՝ բազուկ Բարձրելոյ, դադարեցար ի ներգործելոյ. ա՜յ գեղեցիկ՝ գարշապար յուսոյ, խափանեցար ի գալոյ գնալոյ. ա՜յ զուարճագեղ՝ տեսիլ կուսածին, դու թարշամեցար՝ ըստ պասքեալ վարդին»:
Արդ, մեք զո՞րն լացցուք՝ զՄեռեալն ի խաչի՞ն, թէ՞ զանկեալն ի պատուանդանին. զխոնարհումն գլխոյ Որդւոյն ի խաչի՞ն, թէ՞ զկործանումն մօրն ի պատուանդանին. զսրով Խոցեալն ի վերայ խաչի՞ն, թէ՞ զսգով խոցեալն ի պատուանդանին:
Եւ ահա վարագոյր տաճարին հերձաւ, եւ ամենայն արարածք սկսան սուգ առնուլ ի վերայ Որդւոյն եւ մօրն. զոր օրինակ՝ հովիւն մեռանի՝ ոչխարքն տարակուսին. վարդապետն մեռանի՝ աշակերտքն տխրին. տանուտէրն մեռանի՝ ընտանիքն ողբան. տէրն մեռանի՝ ծառայքն կոծին. զօրավարն մեռանի՝ զօրքն դառնան եւ յոգւոց հանեն. իշխանն մեռանի՝ հնազանդեալքն տխրին եւ թախծին. թագաւորն մեռանի՝ աշխարհ ամենայն խռովի եւ սասանի եւ դառն ողբով եւ արտասուօք սուգ առեալ սգաւորի:
Նոյնպէս եւ այսօր Տէրն տերանց եւ Թագաւորն թագաւորաց եւ ամենայն արարածոց Արարիչն՝ Քրիստոս Աստուած է, որ այսօր մարմնով մեռաւ ի խաչին, վասն որոյ խռովեցան ամենայն արարածք եւ սուգ առեալ սգաւորեցան ընդ մեռանիլ Արարչին իւրեանց:
Արեգակն մերկացաւ զլոյս իւր, լուսինն խաւարեցաւ ի ներքոյ երկրի եւ ի քթթել ականն սլացաւ եւ մերձեցաւ առ արեգակն ի վերայ երկրի, հաստատութիւն երկրիս շարժեցաւ ի ներքոյ երկնի, եւ սիւնք նորա դողային, վէմք պատառեցան, եւ վարագոյր տաճարին վերուստ ի վայր ցելաւ:
Զի թէ ամենայն արարածք ոչ կարացին տանիլ մահու Անմահին, այլ սուգ առեալ ողբային, ապա ծնողն Աստուածածին զիա՞րդ կարէր տանել անտանելի աղետին: Եւ քանզի արարածքն ոչ ծանեան զՔրիստոս, այլ Քրիստոս ծանեաւ արարչութեամբն զնոսա, որպէս ասէ Յովհաննէս՝ «Ամենայն ինչ Նովաւ եղեւ», այսինքն՝ Որդւովն, իսկ Աստուածածինն յղացաւ եւ ծնաւ եւ սնոյց, ապա ո՜րքան անպատմելի է սուգ նորա. զի Հայրն երկնաւոր եւ Հոգին Սուրբ այսօր իբրու տրտմութեամբ կցորդին չարչարանաց Միածնին ի պատճառս փրկութեան մարդկային ազգի, սոյնպէս եւ հրեշտակք, որք ծանօթ էին տնօրէնութեան Բանին, տրտմութեամբ լցեալ էին:
Այսպէս եւ դասք առաքելոցն եւ ժողովք կանանցն իւղաբերից անմխիթար սգով սգաւորեալ էին, վասն որոյ թէ մեղաւոր մարդ այսօր սրբոց սգոյն ընկերակից լինի եւ արտասուս հանէ ի սէր մահուանն Քրիստոսի, հաւատասցէ աներկբայապէս, թէ Աստուած փոխանակ ի բազում ժամանակաց հետէ հեղլոց արտասուաց՝ ընդունի զարտասուս նորին եւ քաւելով զամենայն յանցանս՝ սիրով ընդունի զզղջումն եւ զխոստովանութիւն նորին. որ եւ զմեզ մաքրեսցէ Քրիստոս Աստուած յամենայն մեղաց մերոց եւ մանաւանդ՝ զպատճառս եւ զմատակարարս մատենիս եւ զհոգիս ծնողաց նոցին՝ ի փառս եւ ի գովութիւն Ամենասուրբ Երրորդութեանն, որ է օրհնեալ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն:

Օրհնեալ Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս. ամէն:

Հա՛յր մեր, որ յերկինս ես, սուրբ եղիցի անուն Քո: Եկեսցէ արքայութիւն Քո: Եղիցին կամք Քո որպէս յերկինս եւ յերկրի: Զհաց մեր հանապազորդ տո՛ւր մեզ այսօր: Եւ թո՛ղ մեզ զպարտիս մեր, որպէս եւ մեք թողումք մերոց պարտապանաց: Եւ մի՛ տանիր զմեզ ի փորձութիւն: Այլ փրկեա՛ զմեզ ի չարէ: Զի Քո է արքայութիւն եւ զօրութիւն եւ փառք յաւիտեանս. ամէն: