Վռամը քսանմեկ տարի պարսից վրա թագավորելուց հետո մեռնում է՝ տերությունն իր Հազկերտ որդուն թողնելով: Սա, հաշտությունը մոռանալով, հենց թագավորելուն պես դիմում է Մծբինի մոտ եղած հունաց զորքերի վրա, Ատրպատականի գնդին էլ հրամայում է մեր աշխարհը մտնել: Սրանք եկան և անկարգ կերպով բանակ դրեցին Բագնաց ավանի (Բագավանի) մոտ:
Այս ժամանակ Մեծն Սահակի վրա մահվան հիվանդություն հասավ. աշակերտները նրան առան փոխադրեցին Բլուր կոչված գյուղը՝ իբրև մի ավելի սովոր և պարսից զորքերից ազատ տեղ, որոնք նրանց նեղություն էին տալիս: Այստեղ հասավ նրա վախճանը հիսունմեկ տարի եպիսկոպոսապետություն անելուց հետո՝ սկսելով հայոց վերջին Խոսրով թագավորի երրորդ տարուց մինչև պարսից Հազկերտ Երկրորդ թագավորի առաջին տարվա սկիզբը՝ նավասարդ ամսի վերջին, իր ծննդյան օրը: Մահկանացու ծնվելով՝ նա անմահ թողեց իր հիշատակը, պատվեց պատկերը, պատկառեց կոչումից, կյանքից կյանք փոխադրվեց և այնպես կենցաղավարեց այնքան տարի, որ ծերությունից ոչ մի տեսակ պակասություն չերևաց նրա վրա և ոչ որևէ ախտի ենթարկվեց: Նրա մասին պետք էր փառավոր ճառ գրել, դրվատել մեր սուրբ հորը, ինչպես նրան արժան է, բայց որպեսզի գլխի երկարությունը ընթերցողին ձանձրույթ չպատճառի, ուրիշ տեղի և ժամանակի կթողնենք այս բաները՝ այս գրքից դուրս, ինչպես սկզբի մասին էլ խոստացանք գրել:
Բայց նրա պատվական մարմինը վերցրին նրա սարկավագապետ Երեմիան իր աշակերտակիցներով և նրա հարսը՝ Մամիկոնյան տիկինը, Դստրիկ անունով, որ Վարդան ստրատելատի կինն էր, տարան թաղեցին իրենց Աշտիշատ գյուղում, որ գտնվում է Տարոն գավառում: Նրա աշակերտները, կրոնավոր սպուդեները (հուն.՝ փութաջան, տքնող. կրոնավորական կարգ, որի անդամներն ուխտում էին անդադար աղոթել և աղքատ ապրել), իրենց գավառները ցրվելով, վանքեր հիմնեցին և եղբայրներ ժողովեցին:
Սուրբ Սահակի վախճանվելուց վեց ամիս հետո, մեհեկան ամսի տասներեքին, երանելի Մեսրոպն էլ այս աշխարհից փոխվեց Վաղարշապատ քաղաքում՝ գերազանցելով բոլոր առաքինի մարդկանց, որպիսիք այն ժամանակ կային: Որովհետև ամբարտավանությունը և մարդահաճությունը նրա վարքում երբեք տեղ չգտան, այլ հեզ, բարյացակամ և բարեմիտ լինելով՝ երևում էր բոլորին երկնայինների սովորությամբ զարդարված: Որովհետև նա հրեշտակի տեսք ուներ, ծննդական միտք, պայծառ էր խոսքով, գործերով ժուժկալ, մարմնով փառահեղ, սովորություններով աննման, խորհրդակցությամբ մեծ, հավատով ուղիղ, հույսով համբերող, սիրով անկեղծ, ուսուցանելիս անձանձրույթ: Բայց որովհետև բոլոր բարեմասնություններն անկարող եմ թվարկել, խոսքս կդարձնեմ նրա մարմնի հուղարկավորությանը:
Ինչպես լսեցի բազմաթիվ և արժանահավատ անձերից, խաչի ձևով աղոտ լույս էր շողում այն տան վրա, որտեղ երանելին հոգին ավանդեց. և շուտով չանհետացավ այս շողքը, քչերին տեսանելի չեղավ, այլ՝ բոլոր բազմությանը, այնպես որ շատ անհավատներ մկրտվեցին: Այս ժամանակ ժողովված բազմության մեջ աղմուկ և շփոթություն ծագեց այն պարկեշտ մարմինը թաղելու [տեղի] պատճառով, որ դեռ մահից առաջ իրեն վարժեցրել էր մեռելության: Բաժանվել էին երեք խմբի. մի մասն առաջարկում էր տանել Տարոն՝ իր ծննդավայրը, մյուսները՝ տանել Գողթն, որտեղ առաջին անգամ ուսուցանել էր, մի մասն էլ առաջարկում էր թաղել հենց Վաղարշապատ քաղաքում՝ սրբերի հանգստարանում: Բայց հաղթեց քաջ Վահան Ամատունին, որ ավելի ջերմեռանդ էր հավատով և հզոր էր մարմնով, քանզի պարսիկներն այդ ժամանակ նրան էին վստահել մեր Հայոց աշխարհի հազարապետությունը: Նա մարմինը վերցրեց և արժանավայել հուղարկավորությամբ տարավ իր գյուղը՝ Օշական: Եվ նույն լուսեղեն խաչի երևույթը դագաղի վրա գնում էր դեմ հանդիման բոլոր ժողովրդին, մինչև նրան հողին հանձնեցին Վահանը և նրա սպասավոր Թաթիկը, ինչից հետո նշանն աներևույթ եղավ: Իսկ եպիսկոպոսապետության աթոռին իբրև տեղապահ նստեց երանելի Մեսրոպի հրամանով նրա աշակերտը՝ Հովսեփ քահանան, որ Վայոց ձորից էր՝ Հողոցիմ գյուղից:
Աղբյուր՝ Մովսես Խորենացի, Հայոց պատմություն,
թարգ.՝ Ս. Մալխասյանցի, գիրք Գ, գլուխ ԿԷ, էջ 233-235
© «Հայաստան», Երևան, 1990