Այդ ժամանակներում հայտնվում է Արիոս Ալեքսանդրացին, որը, խաբվելով դևից, Որդուն Հոր բնությունից ու Նրան հավասար չէր համարում և ոչ էլ՝ հավիտենականությունից առաջ Հորից ծնված, այլ համարում էր արարած և ուշ ժամանակ գոյացած։ Հենց այդ պատճառով էլ հետագայում Կոստանդիանոսի հրամանով եպիսկոպոսների ժողով է լինում Բյութանիայի Նիկիա քաղաքում, ուր հրավիրվեց նաև մեր Արիստակեսը։ Եվ այնտեղ 318 հայրեր, ըստ Սուրբ Հոգու շնորհի, Արիոսի աղանդը քակտելիս նզովելով վտարում են նրան Եկեղեցու հաղորդությունից։ Իսկ նա, ամբարշտությանն արժանի հատուցում կրելով և փորոտիքը վայր թափելով, պիղծ մարդկանց հետ միասին մեռնում է։ Այնուհետև մեր Արիստակեսը, վերադառնալով այնտեղից, գալիս ու իր հետ բերում է ժողովի կանոնների քսան ընդունելի գլուխները, որոնց համար ավելի ուրախանալով՝ սուրբ Գրիգորը դրանց վրա զգուշությամբ ավելացնում է նաև այլ գլուխներ։
Այն բանից հետո, երբ սուրբ Արիստակեսը գալիս է Նիկիայի ժողովից, սուրբ Գրիգորիոսը այլևս չի երևում մինչև իր վախճանը։ Նա գնում ու լռելյայն բնակվում է Մանե քարայրում՝ ըստ այն գրածի, թե ալեկոծված նավը շտապում է նավահանգիստ, իսկ ժուժկալ մարդը փնտրում է անապատ։ Իսկ մեր նահապետ սուրբ Գրիգորի լուսավորությունից և առաքելական աթոռի սկզբից մինչև այս պահը, որի վրա ոչ մեկը բան չի ավելացրել, երեսուն տարի է։
.... Նրանից հետո աթոռին հաջորդում է նրա անդրանիկ եղբայր Վրթանեսը, որը հաճո թվաց Սուրբ Հոգուն։ Իսկ մեր հոգևոր ճառագայթ սուրբ Գրիգորը, շատ տարիներ մնալով Մանյա քարայրում, վախճանվում է։ Նրա դիակը գտնում են հովիվները և չիմանալով ով լինելը՝ նրան թաղում են աղքատների կարգով։ Շատ տարիներ անց նրա սուրբ մարմինն ասես աստվածային նախախնամությամբ գտնում է Գառնիկ անունով ճգնավորը և տանում դնում է Թորդան գյուղում՝ իր իսկ զբոսայգում։
Աղբյուր՝ Հովհաննես կաթողիկոս Դրասխանակերտցի, Հայոց պատմություն,
թարգ.՝ Գ. Բ. Թոսունյանի, էջ 43, 45
© Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, Երևան, 1996
