русский  english    
ԳՐԱԴԱՐԱՆ
ԳՐԱԴԱՐԱՆ / ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՀԱՅՐԵՐ / ԸՆՏՐԱՆԻ
Ս. ԴԻՈՆԵՍԻՈՍ ԱՐԵՈՊԱԳԱՑԻ (I դ.) / [ Խորհրդական աստվածաբանության մասին ]
Ս. ԻԳՆԱՏԻՈՍ ԱՍՏՎԱԾԱԶԳՅԱՑ (I-II դդ.) / [ Նամակ եփեսացիներին ]
Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ (240-326) / [ Հատվածներ «Վարդապետությունից» ][ Հատվածներ «Հաճախապատում» ճառերից ]
Ս. ՀԱԿՈԲ ՄԾԲՆԵՑԻ (+338) / [ Հատվածներ «Զգոն» գրքից ]
Ս. ԱՆՏՈՆ ԱՆԱՊԱՏԱԿԱՆ (250-356) / [ Հատվածներ խրատներից ]
Ս. ԵՓՐԵՄ ԱՍՈՐԻ (306-373) / [ Հորդորակ ապաշխարության ][ Զորավոր աղոթք ]
Ս. ԱԹԱՆԱՍ ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԱՑԻ (295-373) / [ Նահատակության մասին ][ Քրիստոսի ծննդյան և չարչարանքների մասին ]
Ս. ԲԱՐՍԵՂ ԿԵՍԱՐԱՑԻ (329-379) / [ Պատասխաններ ճգնավորների հարցերին ]
Ս. ՄԱԿԱՐ ՄԵԾ (301-391) / [ Խորհուրդների ընտրության մասին ]
Ս. ՀՈՎՀԱՆ ՈՍԿԵԲԵՐԱՆ(347-407) / [ Հատվածներ ճառերից ]
Ս. ԿՅՈՒՐԵՂ ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԱՑԻ (375-444) / [ Հատված եբրայեցիներին ուղղված նամակից ]
Ս. ԵԶՆԻԿ ԿՈՂԲԱՑԻ (մոտ 380-450) / [ Աղանդների հերքումը ]
Ս. ՄՈՎՍԵՍ ԽՈՐԵՆԱՑԻ (մոտ 410 - V դ. վերջ) / [ Թե ինչպես Աստվածամոր պատկերը բերվեց Հայաստան ][ Վարդավառի խորհրդի մասին ][ Ս. Հռիփսիմյանների պատմությունը ]
Ս. ԵՂԻՇԵ ՎԱՐԴԱՊԵՏ (մոտ 410 - մոտ 470) / [ Մարդկային հոգու մասին ][ Տիրոջ չարչարանքների մասին ]
ՀՈՎՀԱՆ ՄԱՆԴԱԿՈՒՆԻ (410-490) / [ Հատվածներ ճառերից ]
Ս. ԴԱՎԻԹ ԱՆՀԱՂԹ (V-VI դդ.) / [ Փիլիսոփայության սահմանումները ][ Ներբող սուրբ աստվածընկալ խաչին ]
ԱՆԱՆԻԱ ՇԻՐԱԿԱՑԻ (մոտ +686) / [ Մեր Տիրոջ Աստվածահայտնության տոնի մասին ]
Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԻՄԱՍՏԱՍԵՐ ՕՁՆԵՑԻ (+728) / [ Ատենաբանություն ][ Եկեղեցու կարգերի մասին ]
ՍՏԵՓԱՆՈՍ ՍՅՈՒՆԵՑԻ (մոտ 660-735) / [ Չորս ավետարանիչների մեկնությունը ][ Եկեղեցու խորհրդի մասին ]
ԽՈՍՐՈՎ ԱՆՁԵՎԱՑԻ (մոտ +964) / [ Օգտակար և հոգեշահ խրատական պատգամներ ]
ԱՆԱՆԻԱ ՆԱՐԵԿԱՑԻ (X դ.) / [ Խորհուրդների մասին ][ Համբերության և խաղաղության մասին ][ Հոգեշահ խրատ զղջման և արտասուքների մասին ]
Ս. ԳՐԻԳՈՐ ՆԱՐԵԿԱՑԻ (951-1003) / [ Սողոմոնի Երգ երգոցի մեկնությունը ][ Գովեստ սուրբ Աստվածածնին ][ Մատյան ողբերգության ]
ԳՐԻԳՈՐ ՎԿԱՅԱՍԵՐ (+1105) / [ Խոսք ճշմարիտ հավատի և մաքուր, առաքինի վարքի մասին ][ Խրատաշար ]
ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՍԱՐԿԱՎԱԳ (1045-1129) / [ Սրբերի բարեխոսության մասին ][ Խրատաշար ]
ՍԱՐԳԻՍ ՇՆՈՐՀԱԼԻ (XII դ.) / [ Ընդհանրական թղթերի մեկնությունը ]
Ս. ՆԵՐՍԵՍ ՇՆՈՐՀԱԼԻ (1102-1173) / [ Թուղթ ընդհանրական ][ Աղոթք Քրիստոսին հավատացող յուրաքանչյուր անձի ]
Ս. ՆԵՐՍԵՍ ԼԱՄԲՐՈՆԱՑԻ (1153-1198) / [ Սողոմոնի Առակների մեկնությունը ][ Անառակ որդու առակի մեկնությունը ][ Պատարագի խորհրդի մեկնությունը ][ Ս. Հովհաննես ավետարանչի Ննջման պատմության մեկնությունը ]
ՄԽԻԹԱՐ ԳՈՇ (1120-ական - 1213) / [ Նամակ վրացիներին ուղղափառ հավատի մասին ]
ՎԱՐԴԱՆ ԱՅԳԵԿՑԻ (XII-XIII դդ.) / [ Հոգեշահ խրատներ ]
ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԳԱՌՆԵՑԻ (XII-XIII դդ.) / [ Շահավետ և օգտակար խոսքեր բոլոր մարդկանց համար ][ Խրատ կրոնավորներին ]
ՎԱՐԴԱՆ ԱՐԵՎԵԼՑԻ (մոտ 1200-1271) / [ Արարչագործության 7 օրերի մասին ][ Հատված Դանիելի մարգարեության մեկնությունից ]
ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԵՐԶՆԿԱՑԻ (1230-1293) / [ Եղբայրների միաբանության մասին ][ Քրիստոսի ծննդյան և մկրտության օրվա մասին ]
Ս. ՀՈՎՀԱՆ ՈՐՈՏՆԵՑԻ (1315-1386) / [ Մարդկային հոգու մասին ]
Ս. ԳՐԻԳՈՐ ՏԱԹԵՎԱՑԻ (1346-1409) / [ Մարդու լինելության մասին ][ Քարոզ Բուն բարեկենդանի մասին ][ Քարոզ սուրբ Զատիկի մասին ][ Քարոզ Սուրբ Հոգու գալստյան մասին ][ Սողոմոնի Առակների մեկնությունը ][ Քարոզ մեղանչական խորհուրդների մասին ][ Քարոզ պահքի և ողորմության մասին ][ Սողոմոնի Երգ երգոցի մեկնությունը ]
ԱՌԱՔԵԼ ՍՅՈՒՆԵՑԻ (XIV-XV դդ.) / [ Մեռոնի օրհնության մասին ][ Ս. Դավիթ Անհաղթի «Փիլիսոփայության սահմանումների» մեկնությունը ][ Ադամգիրք ]





ՔՐԻՍՏՈՍԻ ԾՆՆԴՅԱՆ ԵՎ ՄԿՐՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐՎԱ ՄԱՍԻՆ
(հատվածներ)



Նախաստեղծները, խոտորվելով ծննդյան անճառելի եղանակից, որով պիտի բազմանային դրախտում, ընկան ախտավոր ծննդյան մեջ՝ հավասարվելով կենդանիներին: Այս պատճառով պետք եղավ, որ [Նա, Ով] առաջին [արարչության ժամանակ, ըստ Իր] բարերարության, չզլացավ կավից ստեղծել [մարդուն], ըստ ողորմության [էլ]՝ չզլանա երկրորդ [արարչության մեջ]: [Եվ] ինչից որ նրանք խոտորվել էին, դրանից էլ սկսեց ուղղել դեպի նախկին փառքը և սուրբ ծնունդը: .... Սկսելով ծննդից՝ Տերն առանց մեղքի ճամփորդեց մարդկային կյանքի բոլոր հասակներով և սպանեց մահը: Քանզի որտեղ մարմինն է, այնտեղ է մահը, և մահվան արմատը արգանդն է. այնտեղ է սկսվում [արարածի] ստեղծումը, այնտեղ էլ մահը սկսում է ապականել նրան. և սկսելով արգանդից՝ այն ավարտում է դժոխքում: ... Նա հղությամբ եղավ [Կույսի] արգանդում, և մահը չկարողացավ վնասել Նրան ու ո՛չ ծննդյան ժամանակ, ո՛չ էլ մանուկ հասակում Նրան չամաչեցրեց: Եղավ պատանի, և ուսման մեջ [չարը] չկարողացավ շեղել Նրան. [եղավ] երիտասարդ, և ցանկությամբ չկարողացավ գայթակղել. [եղավ] գիտուն, և իր խորամանկությամբ չկարողացավ հաղթել. [եղավ] վարդապետ, և ճշմարտության մեջ չկարողացավ հանդիմանել Նրան. [եղավ] զգոն, և Նրա պատվիրաններով չկարողացավ խոտորել [Նրան]. [եղավ] ամրակազմ, և չկարողացավ սպանել. մահացավ, և չկարողացավ Նրան պահել գերեզմանում: Չհիվանդացավ, որովհետև Բժիշկ էր, չմոլորվեց, քանզի Հովիվ էր, չմեղանչեց, քանի որ Ուսուցիչ էր, չգայթակղվեց, քանզի Լույս էր: ....
Աստված միացավ մարմնին, որպեսզի սրբի նրա միջի անեծքը, սպանի այնտեղ բնավորված մահը, օտարացածին դարձնի հարազատ և դրախտից ընկածին դարձյալ երկինք բարձրացնի: .... [Քանզի] մահը, թագավորելով Ադամից մինչև Քրիստոսի գալուստը, արդարության Արեգակի ծագելուն պես խորտակվեց: .... Եվ քանի որ Ադամի առողջ բնությունը տկարացավ, մեր Տերը հագավ այդ նույն՝ առողջությունը կորցրած բնությունը, որպեսզի այն վերագտնի նախկին բնության առողջությունը: .... Գերազանցելով մարմնի բնությունը՝ Նա անապական ծննդյամբ մարմնով ծնվեց Կույսից, որպեսզի մեղքը խափանվի, և մենք ծնվենք հոգևորապես, քանդվի նախամոր ծննդյան երկունքի դատակնիքը, և մահվան մայրը կյանքի մայր լինի. [որպեսզի] օձի պատրանքի փոխարեն Գաբրիելն ավետարանի, և ձեռագործ մարդակերտ պատկեր[ներ]ի փոխարեն մենք երկրպագենք ճշմարիտ մարդացած Աստծուն. [որպեսզի] ստության կարծիքը լուծարվի, մեր ճանաչողությունը լուսավորվի Աստծո մեծ հրաշագործությամբ, իմաստությամբ ճանաչենք էական Ծնունդը Հորից և դրանով իմանանք, թե ինչպես Նա ծնվեց ըստ մարմնի՝ միայն մորից, առանց արյան հաղորդության, ինչը հատուկ չէ բնությանը:

* * *
Աստծո կողմից ավանդված մկրտության եղանակները ստուգապես երեքն են. Մովսեսինը, երբ ջրով էին կատարում բոլոր սրբ[ագործ]ությունները. Հովհաննեսինը, որում ոչ միայն ջրի [մաքրությունն] էր, այլև՝ ապաշխարությունը. իսկ երրորդը Քրիստոսից շնորհվեց, որը գերազանցում է սրանց, քանզի պարգևում է մեղքերի թողություն՝ հրավիրելով որդեգրվելու երկնավոր Հորը:
Իսկ ո՞ր մկրտությունը հանձն առավ Քրիստոս: Այդ մկրտությունը Մովսեսինը չէր, որովհետև [Հովհաննեսը] ոչ թե հին, այլ նոր խոսք էր քարոզում, և ոչ էլ Հովհաննեսինն էր, քանզի այն միայն ապաշխարության համար էր և ոչնչով չէր օգնում բնությանը: Իսկ Նա, Ով մեզ համար մարմնացավ, որպեսզի մեզ կատարյալ բժշկություն շնորհի, մկրտվեց երրորդ [մկրտությամբ], որը մեղքերի թողություն է, երկնավոր Հոր որդեգրություն և Սուրբ Հոգու ընդունման պատճառ ու առիթ. քանզի ոչ թե Ինքն էր կարոտ մեղքի այս թողությանը (Նա, որ չմեղանչեց, այլ աշխարհի մեղքերը վերցնող [Աստծո] Գառն էր) կամ որդեգրությանը (Որդին բնությամբ էակից է և Նրան պատվակից) և կամ Սուրբ Հոգու ընդունելությանը (Ով միշտ Իր հետ է և Իրենն է, ինչպես որ Հորինն է, և պատվակից է Իրեն), այլ, ինչպես բոլոր տնօրինությունները, դա ոչ թե Իր, այլ մեզ համար կատարեց. .... որպեսզի մեր բնությունը նորոգի, մեր մեղքերը թաղի ջրում և օտարացածներիս դարձնի Հայր Աստծո որդիներ. .... որպեսզի անախտ բազմանալու առաջին օրինակը մեր մեջ կայացնի և մեզ շնորհի հոգևոր ծնունդ. .... որպեսզի բացվեն երկնքի փակված դռները, և Ադամի պատճառով արգելված [Աստծո] բարբառը աշխարհը լցնի: Քանզի նախաստեղծների՝ դրախտից ելնելուց հետո Հայր Աստված այլևս չէր խոսել մարդկանց հետ, մինչև որ, հաճելով Նոր Ադամի մկրտությանը, բացեց արարածների հանդեպ [Իր] նախկին գութը և ասաց. «Դա՛ է Իմ սիրելի Որդին, Ում միջոցով հաճեցի փրկել աշխարհը» [հմմտ. Մատթ. 3.17]:
Եվ քանի որ մարդը երկակի է, նրան կրկնակի մաքրություն տվեց՝ ջրից և Հոգուց, որպեսզի Հոգին նորոգի [մարդու] հոգին (որն Աստծո պատկերն է և նմանությունը), իսկ ջուրը Սուրբ Հոգու շնորհով մարմինը մաքրի մեղքերից և ազատի ապականությունից: ....

* * *
Իսկ տոնը Աստվածահայտնություն է կոչվում՝ արարածների կողմից Արարչին տեսնելու խորհրդով: [Քանզի] մեր Փրկիչ Քրիստոս Աստծո՝ սուրբ Կույս Աստվածածնից մարմնանալու և Բեթղեհեմի քարայրում ծնվելու ժամանակ հրեշտակների զորքերը երկնքից երկիր քարոզեցին խաղաղություն Բերողին՝ «Փա՜ռք բարձունքներում» ասելով [տե՛ս Ղուկ. 2.14]: Եվ աստղով լուսավորված երկինքը մոգերին կանչեց հեռուներից՝ նվերներով [գալու և] երկրպագելու: Երկիրը, պանծալով քարայրի մսուրով, երկինք դարձավ: Անբան [կենդանիները] խայտացին իրենց անվանակից անբանների հետ և իրենց համատոհմ մարդկանց հետ պատվվեցին հրեշտակների կողմից՝ բոլոր ազգակիցների հետ ընդունելով ավետիսը, երբ տեսան աշխարհի նորածին Փրկչին: ....
[Տոնը կոչվում է Աստվածահայտնություն], որովհետև այսօր՝ Փրկչի ծննդյան և մկրտության օրը, ճշմարտապես հայտնի դարձավ Եռյակ Աստվածության ծածկված խորհուրդը. Որդին՝ մկրտվելով, Հայրը՝ բարձունքներից ձայնով վկայելով, Սուրբ Հոգին՝ աղավնակերպ իջնելով և ցույց տալով Հոր կողմից Հայտնվածին: Ուստի այն [նաև] Լուսավորության տոն ենք անվանում, քանզի եթե անգիտությունը, անհավատությունն ու մեղքը խավար են կոչվում, ապա [Սուրբ] Երրորդության գիտությունը, ճշմարիտ հավատը և աստվածային վարքը լույս է և հոգու լուսավորություն, որ պարգևվեցին մեզ Աստծո Որդու ծննդյամբ ու հայտնությամբ և Աստծո Բանի տնօրինության փրկագործ խորհրդով:


Աղբյուր՝ Յովհաննէս Երզնկացի-Պլուզ, «Յաւուր ծննդեան եւ մկրտութեան Քրիստոսի».
«Գանձասար» Զ, Երևան, 1996, էջ 436-444
(փոխադրությունը գրաբարից՝ Տիգրան Խաչատրյանի)

 
sacredtradition.am