русский  english    
ԳՐԱԴԱՐԱՆ
ԳՐԱԴԱՐԱՆ / ԵԿԵՂԵՑՈՒ ՀԱՅՐԵՐ / ԸՆՏՐԱՆԻ
Ս. ԴԻՈՆԵՍԻՈՍ ԱՐԵՈՊԱԳԱՑԻ (I դ.) / [ Խորհրդական աստվածաբանության մասին ]
Ս. ԻԳՆԱՏԻՈՍ ԱՍՏՎԱԾԱԶԳՅԱՑ (I-II դդ.) / [ Նամակ եփեսացիներին ]
Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ (240-326) / [ Հատվածներ «Վարդապետությունից» ][ Հատվածներ «Հաճախապատում» ճառերից ]
Ս. ՀԱԿՈԲ ՄԾԲՆԵՑԻ (+338) / [ Հատվածներ «Զգոն» գրքից ]
Ս. ԱՆՏՈՆ ԱՆԱՊԱՏԱԿԱՆ (250-356) / [ Հատվածներ խրատներից ]
Ս. ԵՓՐԵՄ ԱՍՈՐԻ (306-373) / [ Հորդորակ ապաշխարության ][ Զորավոր աղոթք ]
Ս. ԱԹԱՆԱՍ ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԱՑԻ (295-373) / [ Նահատակության մասին ][ Քրիստոսի ծննդյան և չարչարանքների մասին ]
Ս. ԲԱՐՍԵՂ ԿԵՍԱՐԱՑԻ (329-379) / [ Պատասխաններ ճգնավորների հարցերին ]
Ս. ՄԱԿԱՐ ՄԵԾ (301-391) / [ Խորհուրդների ընտրության մասին ]
Ս. ՀՈՎՀԱՆ ՈՍԿԵԲԵՐԱՆ(347-407) / [ Հատվածներ ճառերից ]
Ս. ԿՅՈՒՐԵՂ ԱԼԵՔՍԱՆԴՐԱՑԻ (375-444) / [ Հատված եբրայեցիներին ուղղված նամակից ]
Ս. ԵԶՆԻԿ ԿՈՂԲԱՑԻ (մոտ 380-450) / [ Աղանդների հերքումը ]
Ս. ՄՈՎՍԵՍ ԽՈՐԵՆԱՑԻ (մոտ 410 - V դ. վերջ) / [ Թե ինչպես Աստվածամոր պատկերը բերվեց Հայաստան ][ Վարդավառի խորհրդի մասին ][ Ս. Հռիփսիմյանների պատմությունը ]
Ս. ԵՂԻՇԵ ՎԱՐԴԱՊԵՏ (մոտ 410 - մոտ 470) / [ Մարդկային հոգու մասին ][ Տիրոջ չարչարանքների մասին ]
ՀՈՎՀԱՆ ՄԱՆԴԱԿՈՒՆԻ (410-490) / [ Հատվածներ ճառերից ]
Ս. ԴԱՎԻԹ ԱՆՀԱՂԹ (V-VI դդ.) / [ Փիլիսոփայության սահմանումները ][ Ներբող սուրբ աստվածընկալ խաչին ]
ԱՆԱՆԻԱ ՇԻՐԱԿԱՑԻ (մոտ +686) / [ Մեր Տիրոջ Աստվածահայտնության տոնի մասին ]
Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԻՄԱՍՏԱՍԵՐ ՕՁՆԵՑԻ (+728) / [ Ատենաբանություն ][ Եկեղեցու կարգերի մասին ]
ՍՏԵՓԱՆՈՍ ՍՅՈՒՆԵՑԻ (մոտ 660-735) / [ Չորս ավետարանիչների մեկնությունը ][ Եկեղեցու խորհրդի մասին ]
ԽՈՍՐՈՎ ԱՆՁԵՎԱՑԻ (մոտ +964) / [ Օգտակար և հոգեշահ խրատական պատգամներ ]
ԱՆԱՆԻԱ ՆԱՐԵԿԱՑԻ (X դ.) / [ Խորհուրդների մասին ][ Համբերության և խաղաղության մասին ][ Հոգեշահ խրատ զղջման և արտասուքների մասին ]
Ս. ԳՐԻԳՈՐ ՆԱՐԵԿԱՑԻ (951-1003) / [ Սողոմոնի Երգ երգոցի մեկնությունը ][ Գովեստ սուրբ Աստվածածնին ][ Մատյան ողբերգության ]
ԳՐԻԳՈՐ ՎԿԱՅԱՍԵՐ (+1105) / [ Խոսք ճշմարիտ հավատի և մաքուր, առաքինի վարքի մասին ][ Խրատաշար ]
ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՍԱՐԿԱՎԱԳ (1045-1129) / [ Սրբերի բարեխոսության մասին ][ Խրատաշար ]
ՍԱՐԳԻՍ ՇՆՈՐՀԱԼԻ (XII դ.) / [ Ընդհանրական թղթերի մեկնությունը ]
Ս. ՆԵՐՍԵՍ ՇՆՈՐՀԱԼԻ (1102-1173) / [ Թուղթ ընդհանրական ][ Աղոթք Քրիստոսին հավատացող յուրաքանչյուր անձի ]
Ս. ՆԵՐՍԵՍ ԼԱՄԲՐՈՆԱՑԻ (1153-1198) / [ Սողոմոնի Առակների մեկնությունը ][ Անառակ որդու առակի մեկնությունը ][ Պատարագի խորհրդի մեկնությունը ][ Ս. Հովհաննես ավետարանչի Ննջման պատմության մեկնությունը ]
ՄԽԻԹԱՐ ԳՈՇ (1120-ական - 1213) / [ Նամակ վրացիներին ուղղափառ հավատի մասին ]
ՎԱՐԴԱՆ ԱՅԳԵԿՑԻ (XII-XIII դդ.) / [ Հոգեշահ խրատներ ]
ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԳԱՌՆԵՑԻ (XII-XIII դդ.) / [ Շահավետ և օգտակար խոսքեր բոլոր մարդկանց համար ][ Խրատ կրոնավորներին ]
ՎԱՐԴԱՆ ԱՐԵՎԵԼՑԻ (մոտ 1200-1271) / [ Արարչագործության 7 օրերի մասին ][ Հատված Դանիելի մարգարեության մեկնությունից ]
ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ԵՐԶՆԿԱՑԻ (1230-1293) / [ Եղբայրների միաբանության մասին ][ Քրիստոսի ծննդյան և մկրտության օրվա մասին ]
Ս. ՀՈՎՀԱՆ ՈՐՈՏՆԵՑԻ (1315-1386) / [ Մարդկային հոգու մասին ]
Ս. ԳՐԻԳՈՐ ՏԱԹԵՎԱՑԻ (1346-1409) / [ Մարդու լինելության մասին ][ Քարոզ Բուն բարեկենդանի մասին ][ Քարոզ սուրբ Զատիկի մասին ][ Քարոզ Սուրբ Հոգու գալստյան մասին ][ Սողոմոնի Առակների մեկնությունը ][ Քարոզ մեղանչական խորհուրդների մասին ][ Քարոզ պահքի և ողորմության մասին ][ Սողոմոնի Երգ երգոցի մեկնությունը ]
ԱՌԱՔԵԼ ՍՅՈՒՆԵՑԻ (XIV-XV դդ.) / [ Մեռոնի օրհնության մասին ][ Ս. Դավիթ Անհաղթի «Փիլիսոփայության սահմանումների» մեկնությունը ][ Ադամգիրք ]





ԽՈՐՀՐԴԱԿԱՆ ԱՍՏՎԱԾԱԲԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ
(հատվածներ)



Ի՞նչ է աստվածային մեգը. Դիոնեսիոս քահանան՝ քահանայակից Տիմոթեոսին

Գերագո Երրորդությո՛ւն, գերագո՛ւյնդ Աստված և գերագո՛ւյնդ Բարություն, քրիստոնյաների համար աստվածային իմաստության վերատեսո՛ւչ, տա՛ր մեզ դեպի խորհրդական Ասացվածների (Սուրբ Գրքի) գերանծանոթ, գերաճաճանչ և ծայրագույն գագաթը, ուր աստվածաբանության պարզ, ազատ և անփոփոխելի խորհուրդները գերագույն լույսի պատճառով ծածկված են թաքնախորհուրդ լռության Մեգով՝ խավարի մեջ ցոլալով գերապայծառությամբ, ամենամեծ ամենաշոշափելիությամբ և աներևույթ գերագույն գեղեցկությունների պայծառությամբ՝ լիազեղուն դարձնելով անտես իմացությունները: Արդ, այս բաները թո՛ղ ըղձալի լինեն ինձ: Իսկ դու, ո՛վ ազնիվդ Տիմոթեոս, որպեսզի հարատև կրթությամբ [հաղորդվես] խորհրդական տեսություններին, մի կո՛ղմ թող զգայություններդ, իմացական գործողությունները և ամենայն զգալի ու իմացական բաները, բոլոր ոչէերը և էերը և, անգիտորեն ձգտելով, որչափ հասանելի է, միավորվի՛ր Նրա հետ, Ով վեր է ամեն էությունից և գիտությունից: ....

Այսպես է ասում աստվածային Բարդուղիմեոսը. աստվածաբանությունը լինում է շատ և սակավ, Ավետարանը՝ ընդարձակ և մեծ, նաև՝ համառոտ: Ինձ այնպես է թվում, որ [նա] գերբնականորեն խորհում էր և այն մասին, թե բոլորի Պատճառը և՛ բազմախոս է, և՛ սակավախոս, դրա հետ նաև՝ անխոս, քանի որ [Նա] ո՛չ բանականություն, ո՛չ էլ իմացություն ունի Իր՝ բոլորից գերազանց լինելու պատճառով. և հայտնապես ու ճշմարտապես միայն նրանց է երևում, ովքեր անցնում են ամենայն անմաքուր ու մաքուր [բաների] միջով, հաղթահարում վերելքը սուրբ գագաթներով, թողնում ամենայն աստվածային լույսը և երկնային բարբառներն ու հնչյունները և մտնում Մեգի մեջ, ուր [Նա] է արդարև [տե՛ս Բ Թագ. 22.12], ինչպես ասված է, որ անդին է ամենայնից: Քանզի աստվածային Մովսեսը հենց այնպես հրաման չստացավ՝ նախ մաքրել իրեն և ապա ոչ այդպիսիներից զատվել, և ամբողջապես մաքրվելուց հետո լսում է բազմաձայն փողերը, տեսնում առատ, մաքուր, փայլատակող լույսը և բազմահորդ ճառագայթները. և ապա շատերից անջատվում է բարձրագույն քահանաների հետ և հասնում աստվածային վերելքի գագաթը: Եվ այսքանից հետո չի հպվում Նրան՝ Աստծուն, և տեսնում է ոչ թե Նրան, քանզի անտես է, այլ՝ այն տեղը, ուր Նա էր [տե՛ս Ել. 33.20-23]: Եվ այս, կարծում եմ, նշանակում է, որ պայմանականորեն երևացող և իմանալի աստվածություններն ու բարձրությունները ինչ-որ բաներ են, որ ընկած են Ամենագերագույնից ներքև: Դրանով ցույց է տրվում Մովսեսի մերձ լինելը Նրան, Ով վեր է ամենայն պատկերացումից, Ով ընթանում է սուրբ տեղերում՝ իմանալի բարձունքների վրայով: Եվ այնժամ ծածկվում էր նաև նրանցից՝ թե՛ տեսանելի բաներից, թե՛ տեսնողներից, մնում արդարև խորհրդական անգիտության Մեգը, որով Նա գոցում է ամենայն իմացական ընկալումներ և բոլորի համար դառնում ամենայնիվ անշոշափելի և աներևույթ. Նա, Ով բոլորից անդին է, լինելով վեհագույն, միավորված չէ ո՛չ որևէ մեկի, ո՛չ Իր, ո՛չ այլ մեկի հետ և ամբողջապես անգետ է ամենայն գիտության Իր ոչ գործունեությամբ՝ գերագույն կերպով անգիտանալով ոչինչ իմանալը: ....


Ինչ է հաստատող և ինչ` բացասող աստվածաբանությունը

.... Կարծում եմ, որ դու էլ գիտես, թե ինչու առավել բազմախոս են [իմ] վերջին, քան առաջին [երկերը]: Քանի որ «Աստվածաբանական պատկերների» և «Աստվածային անունների» բացահայտման համար պետք էր ավելի սակավախոս լինել, քան «Նշանակական աստվածաբանության», քանզի որքան վեր ենք հայում, այնքան խոսքերս պակասում են մտքով տեսնելով, ինչպես և այժմ մտքից էլ վեր Մեգի մեջ մտնելը ոչ թե սակավախոսություն, այլ բացարձակ անխոսություն և անիմացություն է: Իսկ վերևից դեպի հետին ծայրերն իջնելիս, իջման չափի համեմատ, խոսքիս քանակությունն ընդարձակվում է: Բայց այժմ հետին ծայրերից դեպի ամենավերը ելնելիս, ըստ վերելքի ճանապարհի չափի, [խոսքս] սավառնում է և ամենավերը հասնելուց հետո լրիվ դառնում անշշնջելի՝ ամբողջապես միավորվելով անբարբառության հետ: Բայց կհարցնես, թե ինչու Աստվածայինի բացասումը սկսում ենք ամենահետիններից: Որովհետև ամենից Գերագույնի դրույթը հաստատելու համար ենթադրական հաստատումն արվում է՝ ելնելով նման և մերձավոր բաներից, իսկ Նրա բացասումը, որ գերագույն է ամենայն բացասումից, պետք է [սկսել] Նրանից առավել հեռավոր [բաների] բացասումից: Եվ մի՞թե [Նա] առավել կյանք և բարերարություն չէ, քան օդը և քարը, և մի՞թե առավել [հասկանալի] չեն շվայտությունը և քինախնդրությունը, քան այն, ինչը ո՛չ կարելի է ասել, ո՛չ իմանալ:


“The armenian version of the works attributed to Dionysius the Areopagite”,
edited by Robert W. Thomson, Lovanii in Aedibus E. Peeters, 1987, էջ 224-226, 228-229
Փոխադրությունը գրաբարից՝ Վիգեն Ղազարյանի

 
sacredtradition.am