|
|
ՎԱԿԱՍ | Ս. ՎԱՀԱՆ ԳՈՂԹՆԱՑԻ (700-737) | Ս. ՎԱՂԵՐԻՈՍ, ԿԱՆԴԻՏՈՍ, ԱԿՅՈՒՂԱՍ ԵՎ ԵՎԳԻՆԵՈՍ (+IV դ. սկիզբ) | ՎԱՆԱԿԱՆ | ՎԱՆՔ | ՎԱՐԱԳԱՎԱՆՔ | ՎԱՐԴԱՆ ԱՅԳԵԿՑԻ (XII-XIII դդ.) | ՎԱՐԴԱՆ ԱՐԵՎԵԼՑԻ (մոտ 1200-1271) | Ս. ՎԱՐԴԱՆԱՆՔ (V դ.) | ՎԱՐԴԱՊԵՏ | ՎԱՐԴԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ | ՎԵՂԱՐ | ՎԵՐԱՐԿՈՒ | ՎԵՐԱՓՈԽՈՒՄ | Ս. ՎԼԱՍ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ (+316) | ՎԿԱՅՈՒԹՅԱՆ ԽՈՐԱՆ | Ս. ՎՐԹԱՆԵՍ ՀԱՅՐԱՊԵՏ (262-341) ՎԱՐԴԱՊԵՏ 1. Նշանակում է վարժապետ, ուսուցիչ: Հին ուխտում վարդապետ էին կոչում օրենքի ուսուցիչներին, որոնք սերտում և ուսուցանում էին օրենքի մանրամասները: Հրեաները վարդապետ էին ասում նաև Հիսուսին, Որի վարդապետությունը, սակայն, խիստ տարբերվում էր օրենքի ուսուցիչների գրքային խոսքերից, քանզի Նա կենդանի հոգով ուսուցանում էր փրկության և երկնքի արքայության, սիրո և կատարելության մասին, այն ամենի, ինչը պետք է հատկանշեր նոր ուխտի զավակներին՝ շնորհի և ճշմարտության ժառանգորդներին:Եկեղեցու կյանքում առաքյալների հետևորդների մեջ սկզբից ևեթ հանդես եկան հոգևոր ուսուցիչներ, որոնք սովորեցնում էին զանազանել ճշմարիտ հավատը մարդահնար կարծիքներից, նոր՝ շնորհական կյանքի սկզբունքները՝ հին օրենքի ավանդապահությունից, ուղղափառ դավանությունը՝ աղանդավորական ուսմունքներից, և այլն: Նրանց ուսուցանած ճշմարտությունները հաստատվում էին եկեղեցական ժողովներում և որդեգրվում Եկեղեցու կողմից իբրև կարևոր վարդապետական սկզբունքներ: Այդպիսի ուսուցիչները կոչվեցին Եկեղեցու վարդապետներ: Նրանց մեջ ամենանշանավորն են 12 տիեզերական վարդապետները, որոնց ուսմունքը ընդունվում և ուսուցանվում է բոլոր առաքելական Եկեղեցիներում: Դրանք են Ռեթեոս Աթենացին, Դիոնեսիոս Արեոպագացին, Սեղբեստրոս Հռոմեացին, Աթանաս Ալեքսանդրացին, Կյուրեղ Երուսաղեմացին, Եփրեմ Ասորին, Բարսեղ Կեսարացին, Գրիգոր Նյուսացին, Գրիգոր Աստվածաբանը, Եպիփան Կիպրացին, Հովհան Ոսկեբերանը և Կյուրեղ Ալեքսանդրացին: Հայ Եկեղեցում տիեզերական վարդապետների հիշատակին հատուկ տոն է սահմանված: Վարդապետներից ոմանց, իրենց վաստակից կախված, շնորհվում է ավելի պատվավոր՝ ծայրագույն վարդապետի տիտղոսը: Հնում Հայ Եկեղեցում գոյություն է ունեցել «րաբունապետ», այսինքն՝ «վարդապետների պետ» կամ «գլխավոր վարդապետ» տիտղոսը, որը շնորհվել է սակավաթիվ, խիստ բանիմաց և արդյունաշատ վարդապետներին: |
